ابن‌ابی‌کدیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِبْن‌ِ اَبی کُدَیّه، ابوعبدالله محمد بن عتیق بن محمد بن ابی نصر بن ابی کدیّه تمیمی قَیْرَوانی (د ۵۱۲ق/۱۱۱۸م)،
متکلم اشعری،
اصولی و
مُقری.
اِبْن‌ِ اَبی کُدَیّه در حدود ۴۲۰ق/۱۰۲۹م در قیروان تولد یافت،
مقدمات علوم را در زادگاهش فرا گرفت و سپس به
اندلس،
مصر،
شام و
عراق سفر کرد.
در قیروان نزد ابوعبدالله بن حسین بن حاتم اَزْدی
اصول و
کلام خواند و در اندلس یا مصر از
ابن عبدالبّر حدیث شنید.
ابوالعباس بن نفیس،
ابو عبدالله قضاعی و
حافظ محمود بن فضل اصفهانی از جمله
مشایخ حدیث و
قرائات او در مصر بوده‌اند.
در راه سفر به عراق مدتی را در شهرهای شام گذراند و در
دمشق به
تحصیل و نیز
تدریس کلام پرداخت.
ابوالفتح نصرالله بن محمد مِصّیصی عالم و مدرس معروف خطّه شام از شاگردان درس کلام او در شهر صور بود.
پس از ورود به عراق در
مدرسه نظامیه بغداد به
وعظ و تدریس کلام و قرائات پرداخت که ظاهراً تا هنگام
مرگ ادامه داشت.
ابوالکرم شهرزوری و
ابن حسین بن عبدالحق یوسفی از جمله
راویان و شاگردان درس او در عراق بوده‌اند.
ابن ابی کُدیّه عالمی جامع،
شاعر و
متکلمی نامدار بود.
آن طور که خود گفته است، از ۴۴۳ق/۱۰۵۱م یعنی حدود ۷۰ سال به بتدریس علم کلام اشتغال داشته است.
وی
حافظه‌ای نیرومند داشت و کتاب
سیبویه را از حفظ بود.
در
مذهب اشعری تعصب شدید داشت و در این راه از
حنبلی مذهبان آزار بسیار دید.
ابیاتی که از او بر جای مانده، در اثبات دعاوی
اشاعره است.
(۱) ابن تغری بردی، النجوم.
(۲) ابن جزری، محمد، غایة النهایه فی طبقات القراء، به کوشش برگشترسر، قاهره، ۱۳۵۲ق/۱۹۳۳م.
(۳) ابن جوزی، یوسف، مراة الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۰ق/۱۹۵۱م.
(۴) ذهبی، شمس‌الدین محمد، تذکرة الحفاظ، حیدرآباد دکن، ۱۳۳۳-۱۳۳۴ق.
(۵) ذهبی، شمس‌الدین محمد، معرفة القّراء الکبار علی الطبقات و الاعصار، به کوشش محمد سید جاد الحق، قاهره، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
(۶) سبکی، تاج‌الدین عبدالوهاب، طبقات الشافعیة الکبری، به کوشش محمود محمد طناجی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره، ۱۳۸۳ق/۱۹۶۴م.
(۷) صفدی، صلاح الدین خلیل، الوافی بالوفیات، به کوشش هلموت ریتر، بیروت، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
(۸) کتبی، محمد، فوات الوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م.
(۹) نُعَیْمی، عبدالقادر، الدراس فی تاریخ المدارس، به کوشش جعفر الحسنی، دمشق، ۱۳۶۷ق/۱۹۴۸م.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن ابی کدیه»، ج۲، ص۸۴۹.
