• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

إِتْقان (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





إِتْقان (به کسر الف و سکون تاء) یا تَقن یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای محکم کردن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در رابطه با خدای تعالی و آفرینش الهی از این واژه استفاده نموده است.
این واژه چهار ‌بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.



اِتْقان به معنای محکم کردن آمده است.
چنان‌که گفته می‌شود: «اَتقَنَ الاَمرَ: اَحکَمَهُ.»


مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - أَتْقَنَها - خطبه ۱۸۶ (حق تعالی)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با حق تعالی فرموده است:
«لكِنَّهُ سُبْحانَهُ دَبَّرَها بِلُطْفِهِ، وَ أمسَكَها بِأَمْرِهِ، وَ أَتْقَنَها بِقُدْرَتِهِ.»
«بلكه خداوند با لطف خود آنها را اداره مى‌كند و با فرمانش نگاهشان مى‌دارد و با قدرتش آنها را مستقر مى‌سازد.» ضمیر «هاء» راجع به دنیا است.
همچنین در خطبه ۱۸۵ در جمله ««وَ أَتْقَنَ تَرْكيبَهُ»» «متقن» اسم مفعول است که به معنای «محکم شده» است.


۲.۲ - مُتْقَنٌ - خطبه ۶۴ (درباره خلقت)

امام (علیه‌السلام) همچنین در رابطه با خلقت فرموده‌اند:
«وَ لا وَلَجَتْ عَلَيْهِ شُبْهُةٌ فيما قَضَى وَ قَدَّرَ، بَلْ قَضاءٌ مُتْقَنٌ، وَ عِلْمٌ مُحْكَمٌ، وَ أَمْرٌ مُبْرَمٌ.»
«هیچ اشتباهی در آن‌چه حکم کرده و مقدّر فرموده، به او وارد نشده است، بلکه کارش قضاء استوار و علم محکمی است و كارش بى خلل است.» همچنین در خطبه ۱۸۲ آمده است: ««عَلاماتِ التَّدْبيرِ الْمُتْقَنِ»



این واژه چهار ‌بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.


۱. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۶، ص۲۲۱.    
۲. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ص۳۰۲.    
۳. فیروزآبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، ج۴، ص۲۰۵.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۳۱، خطبه ۱۸۶.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۴۹، خطبه ۱۸۱.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۷۶، خطبه ۱۸۶.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۲۹، خطبه ۱۸۶.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۶۴.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۱۴.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۲۴۵.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۲۴.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۹۱.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۱۹، خطبه ۱۸۵.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۲۴، خطبه ۶۴.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۰۹، خطبه ۶۳.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۹۶، خطبه ۶۵.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۲۷، خطبه ۶۵.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۶۲.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۳۷۹.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۸۶.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۵، ص۱۹.    
۲۲. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۵، ص۱۵۳.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰۵، خطبه ۱۸۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «اتقان»، ص۱۷۵.    






جعبه ابزار