أَکمَلتُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَکمَلتُ:(الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ) «أَکمَلتُ» از مادّه
کَمَل (به فتح کاف و میم) به معنای کامل کردم، است.
در
آیه مورد بحث می‌خوانیم:
«امروز
دین و
آئین شما را كامل كردم و
نعمت خود را بر شما تمام نمودم و
اسلام را به عنوان آئين شما پذيرفتم.»
منظور از «اليوم» (امروز) كه در دو جمله بالا تكرار شده چيست؟ يعنى كدام روز است كه اين چهار جهت در آن جمع شده هم كافران در آن
مايوس شده‌اند، و هم دين كامل شده، و هم نعمت خدا تكامل يافته، و هم خداوند آئين اسلام را به عنوان آئين نهايى مردم جهان پذيرفته است.
در ميان مفسران در اين‌جا سخن بسيار است ولى آن‌چه جاى
شک نيست اين است كه چنين روزى بايد روز بسيار مهمى در تاريخ زندگى
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) باشد، نه يک روز ساده و عادى و معمولى، زيرا اين همه اهميت براى يک روز عادى معنى ندارد.
به موردی از کاربرد «أَکمَلتُ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَ الْدَّمُ وَ لَحْمُ الْخِنْزيرِ وَ ما أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ وَ الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقوذَةُ وَ الْمُتَرَدِّيَةُ وَ النَّطيحَةُ وَ ما أَكَلَ السَّبُعُ إِلاّ ما ذَكَّيْتُمْ وَ ما ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَ أَن تَسْتَقْسِمواْ بِالأَزْلامِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذينَ كَفَرواْ مِن دينِكُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَرَ ضيتُ لَكُمُ الإِسْلامَ دينًا فَمَنِ اضْطُرَّ في مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللّهَ غَفورٌ رَّحيمٌ) «
گوشت مردار، و
خون، و گوشت
خوک، و حيوانى كه به غير نام خدا
ذبح شود، و حيوان خفه شده، و به زجر كشته شده، و حيوانى كه براثر پرت
شدن از بلندى بميرد، و حيوانى كه به
ضرب شاخ حيوان ديگرى مرده باشد. و باقی‌مانده
صید حيوان درنده- مگر آن‌كه بموقع به آن شكار برسيد و آن را سر ببريد- و حيوانى كه روى بت‌ها يا در برابر آن‌ها ذبح مى‌شود، همه بر شما
حرام شده است؛ و همچنين تقسيم كردن گوشت حيوان بوسيله چوبه‌هاى تيرِ مخصوص بخت آزمايى؛ تمام اين اين‌ها،
فسق و
گناه است.- امروز، كافران از شكست آيين شما
مأيوس شدند؛ بنابر اين، از آن‌ها نترسيد؛ و از مخالفت من بترسيد! امروز، دين شما را برايتان كامل كردم؛ و نعمت خود را بر شما تمام نمودم؛ و اسلام را بعنوان آيين جاودان شما پذيرفتم- امّا كسانى كه در حال گرسنگى، ناچار شوند، و تمايل به گناه نداشته باشند، مانعى ندارد كه از گوشت‌هاى ممنوع بخورند؛- خداوند، آمرزنده و مهربان است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
درباره اين روز يعنى
روز عرفه دقت و تامل كنيم، ببينيم چه رابطه‌اى بين روز عرفه يعنى روز نهم ماه
ذی الحجه سال دهم
هجرت با جمله
(الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي) كه در آيه مورد بحث قرار گرفته برقرار است.
چه بسا ممكن است كسى بگويد رابطه اين بوده كه در آن روز امور
حج به حد
کمال رسيد، چون
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) به
نفس شريف خود در آن مراسم شركت كرده بود و تک، تک احكام حج را هم مى‌گفت و هم خودش پياده مى‌كرد.
اما متاسفانه اين احتمال را هم نمى‌توان پذيرفت، براى اين‌كه ديديم يكى از مناسكى كه در آن سال به مسلمانان تعليم داد
حج تمتع بود، كه چيزى نگذشت بعد از درگذشتش متروک شد، آن وقت چطور ممكن است تعليم چنين حكمى را اكمال دين بناميم، و تعليم
نماز و
روزه و حج و
زکات و
جهاد و ساير معارف را كه قبلا تشريع شده بود تكميل دين ندانيم، و اصلا چطور ممكن است تعليم يكى از واجبات دين را اكمال آن دين شمرد با اين‌كه اكمال خود آن واجب هم نيست تا چه رسد به اكمال مجموع دين؟ از اين هم كه بگذريم اين احتمال باعث مى‌شود كه رابطه فقره اول يعنى جمله:
(الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذينَ كَفَروا مِنْ دينِكُمْ) با فقره دوم يعنى جمله
(الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ) قطع بشود، چه رابطه‌اى تصور مى‌شود كه ميان تعليم حج تمتع براى مسلمانان و ميان
مايوس شدن كفار از
دین مسلمين بوده باشد؟
و چه بسا ممكن است كسى ديگر بگويد: مراد اين آيه اين است كه در اين روز يعنى روز نزول
سوره مائده با نازل
شدن بقيه حلال و حرام‌ها دين تكميل شد، چون بعد از آن روز ديگر حلال و حرامى نازل نشد، و مراد از اكمال دين اين است كه ياس بر دل‌هاى كفار مسلط گشته، آثار اين نوميدى و ياس بر چهره‌هاشان نمودار گشت.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اکملت»، ج۴، ص ۱۲۰.
