أَذان (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَذان (به فتح الف) از
واژگان قرآن کریم به معنای اعلام است.
در
اسلام چون
موذن، وقت
نماز را اعلام می‌کند اذان را به این اسم نامیده‌اند.
مشتقات
أَذان که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
اَذانٌ (به فتح الف) به معنای اعلام؛
فَاَذَّنَ (به فتح فاء و الف) به معنای ندا دهنده‌اى؛
آذَنَ (به فتح الف و ذال) به معنای اجازه دهم؛
آذَنْتُکُمْ (به فتح الف و ذال) به معنای هشدار می‌دهم؛
آذَنَّاکَ (به فتح الف و ذال) به معنای اعلام است.
أَذان به معنای اعلام است.
به مواردی از
أَذان که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ اَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ اِلَی النَّاسِ) (و اين، اعلامى است از ناحيه خدا و پيامبرش به عموم مردم.)
اذان اسلام را از آن جهت اذان گفته‌اند که مؤذّن با صدای بلند دخول وقت را اعلام می‌کند، مؤذن یعنی کسی که به ندا و صدای بلند اعلام می‌کند
(فَاَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَیْنَهُمْ) (ندا دهنده‌اى در ميان آنها ندا مى‌دهد.)
(آمَنْتُمْ بِهِ قَبْلَ اَنْ آذَنَ لَکُمْ) (آيا پيش از آن‌كه به شما اجازه دهم، به او
ایمان آورديد؟!)
در
آیه کریمه فوق و امثال آن به معنی اذن دادن است آذَنْتُهُ در
مفردات گوید:
اَذِنْتُهُ به کذا و آذَنْتُهُ به معنی» ارباب تفاسیر نیز چنین گفته‌اند، شاید مراد از مفاعله در اینجا شدت باشد یعنی پیش از آن‌که من اذن قطعی و صریح بدهم به
موسی ایمان آوردید؟!
(اگر باز روى‌گردان شوند، بگو: من به همه شما يكسان هشدار مى‌دهم.)
(وَ یَوْمَ یُنادِیهِمْ اَیْنَ شُرَکائِی قالُوا آذَنَّاکَ ما مِنَّا مِنْ شَهِیدٍ) یعنی: «اگر از دعوت تو سر پیچیدند بگو: به همه به طور مساوی اعلام کردم. و
روز قیامت ندایشان می‌کند: شریکان من کجایند؟ گویند: به تو خبر دادیم که از ما گواهی نیست که بگوید: تو را شریکی هست»
در
آیه کریمه آذن را اعلام معنی کرده‌اند. فرق این دو
آیه، با
آیه (آذَنَ لَکُمْ) آن است که آن با لام متعدی شده و به معنی اذن دادن است چنان‌که از
قاموس نقل شد. ولی در این دو
آیه ظاهرا، باء مقدّر است یعنی
(آذَنْتُکُم بِعَذَابِ اللَّهِ عَلَی سَوَاءٍ) و
(آذَنَّاکَ بِاَنَّهُ مَا مِنَّا مِنْ شَهِیدٍ) و سابقا روشن گردید که چون اذن متعدی به باء باشد به معنی علم است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «اذان»، ج۱، ص۵۷.
