أَجَل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أَجَل (به فتح الف و جیم) از
مفردات نهج البلاغه، به معنای مدّت و
زمان مشخص است.
أَجَل به معنای مدّت معیّن و آخر مدّت آمده است.
راغب گوید:
اجل مدّتی است که برای چیزی معیّن شود،
اجل انسان مدت حیات اوست.
همچنین به‌معنای (آخر مدت) نیز گفته شده است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) دربارۀ
خدا می‌فرماید:
«الَّذي لَيْسَ لِصِفَتِهِ حَدٌّ مَحْدودٌ، وَ لا نَعْتٌ مَوْجودٌ، وَ لا وَقْتٌ مَعْدودٌ وَ لا أَجَلٌ مَمْدودٌ.» «خدایی که برای وصف او نه حدی معین و نه نعتی موجود و نه وقتی شمرده شده و نه مدتی کشیده شده‌ای وجود دارد.»
(شرح‌های خطبه:
)
و این بیان نورانی از آن حضرت (علیه‌السلام) که می‌فرمایند:
«وَ كانَ رَسولُ اللهِ (صلى‌الله‌عليه‌وآله) إذا احْمَرَّ الْبَأْسُ، وَ أَحْجَمَ النّاسُ، قَدَّمَ أَهْلَ بَيْتِهِ ... وَ لكِنَّ آجالَهُمْ عُجِّلَتْ، مَنِيَّتَهُ أُجِّلَتْ.» یعنی «چون
جنگ شدت می‌یافت و مردم ساکت می‌شدند،
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) اهل بیت خویش را در جنگ مقدم می‌کرد... اما
اجل و
شهادت آن‌ها به زودی رسید، ولی مرگ من وقت‌دار شد و به تاخیر افتاد.»
مراد از ضمیر «آجالهم»
عبیدة بن حارث، و
حمزة و
جعفر بن ابی طالب است، و ضمیر «منیّته» به خود حضرت علی (علیه‌السلام) راجع است.
«كَفَى بِالاَجَلِ حارِساً!.» «
اجل و سرنوشت قطعى، براى حفاظت انسان كافى است (يعنى تا
عمر به پايان نرسد هيچ حادثه‌اى او را از پاى در نمى‌آورد).»
در جملۀ «
«كَفَى بِالاَجَلِ حارِساً!.»»
مراد مدت عمر انسان و رسیدن به آخر است.
مواردی از این مادّه در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، «مفردات نهج البلاغه»، ص۲۶.
