أدراک (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
أدراک:
(وَ ما أَدْراكَ ما الْحاقَّةُ) «ادراء» مصدر باب افعال به معنى «آگاه كردن» است و درباره ريشه و ماده اصلى آن در قبل سخن گفته شده است و امّا آيه مورد بحث درباره عظمت روز قيامت سخن مى‌گويد. این جمله تأكيدى بر عظمت حوادث آن روز عظيم است، تا آنجا كه حتّى به
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) خطاب مى‌شود كه تو نمى‌دانى آن روز چگونه است؟ و حقيقت همين است كه درک حوادث قيامت براى ما زندانيان زندان دنيا امكان‌پذير نيست، همان‌گونه كه درک مسائل مربوط به دنيا براى جنينى كه در شكم مادر است با هيچ بيانى ميسّر نمى‌باشد. بعضى از مفسران گفته‌اند جمله
(ما أَدْراكَ) در تمام قرآن در جايى گفته شده كه مطلب معلوم و مسلمى است، اما «وَ ما يُدْريكَ» در مواردى آمده كه نامعلوم است. بعضى ديگر از مفسران مانند
قرطبی نيز اين معنى را نقل كرده‌اند.
به موردی از کاربرد
أدراک در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ ما أَدْراكَ ما الْحاقَّةُ) «و تو چه مى‌دانى آن روز تحقق‌يابنده چيست؟»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
خطاب در اين جمله به هر كسى است كه قابل خطاب باشد، و در آن علم به حقيقت روز قيامت را از همه مخاطبين نفى مى‌كند، مى‌فرمايد: تو نمى‌دانى قيامت چيست؟ و اين تعبير كنايه است از كمال اهميت آن روز و نهايت درجه عظمتش، و شايد منظور از روايتى هم كه از ابن عباس نقل شده همين باشد، او گفته: هر جا در قرآن جمله ما ادراك- تو نمى‌دانستى آمده رسول خدا ۶ آن را درك كرده و هر جا جمله ما يدريك- تو نمى‌دانى آمده آن جناب آن مطلب را واقعا نمى‌داند خلاصه كلام اينكه اولى كنايه است از عظمت مطلب و دومى تصريح است.
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أدراک»، ج۲، ص۳۳.
