آخر ما نزل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

آخر ما نزل، آخرین آیه، سوره یا حکم نازل شده بر رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است.

---

یکی از مباحثی که در آثار علوم قرآنی مطرح شده، بحث از تعیین آخرین بخش از قرآن است که بر رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نازل شد. در این مورد، گاهی از آخرین آیه، گاهی از آخرین سوره، و گاهی از آخرین حکم شرعی نازل شده سخن گفته شده است.

۱.۱ - دیدگاه‌های مختلف

آنچه در این موارد از جانب دانشمندان علوم قرآنی و مفسران نقل شده بیانگر اختلاف زیاد در مساله است. منشا این اختلاف‌ها روایات و اقوالی است که از صحابه و تابعین نقل شده است. برخی سعی کرده‌اند وجه جمعی در هر مورد ارائه کنند.

---

ذیل مدخل «آخرین آیه مدنی» و «آخرین سوره» توضیحات بیشتری ارائه شده است.

---