روز جمهوری اسلامی ایران
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
روز جمهوری اسلامی، روز ۱۲
فروردین در تقویم جمهوری اسلامی ایران و روز تعطیل رسمی می‌باشد.
در این روز نتایج همه‌پرسی رسمی که در روز دهم و یازدهم فروردین ماه
سال ۱۳۵۸ شمسی برگزار شد، اعلام گردید و ملت مسلمان ایران با اکثریت قریب به اتفاق یعنی ۹۸/۲ درصد به
نظام جمهوری اسلامی، رای مثبت دادند و این روز در تاریخ ملت مسلمان ایران "روز جمهوری اسلامی" نامیده شد. در این نوشتار جریان
رفراندم و همه‌پرسی درباره ایجاد
جمهوری اسلامی ایران بعد از
پیروزی انقلاب اسلامی، بیان خواهد شد.
روز هفدهم بهمن ماه سال ۱۳۵۷ شمسی یعنی پنج روز پس از ورود
امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) به ایران،
مهندس بازرگان طی فرمانی از طرف رهبر انقلاب اسلامی ایران، مامور تشکیل
دولت موقت گردید.
یکی از وظایف دولت موقت پس از پیروزی انقلاب اسلامی برگزاری رفراندوم به منظور تثبیت نظام جمهوری اسلامی بود. حضرت امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) قائل بود که باید همه‌پرسی برگزار شود تا جریان انقلاب اسلامی و پذیرش
حکومت اسلامی توسط مردم با عدد و ارقام مشخص شود.
مرحوم
دوانی می‌نویسد: «از طرف دولت موقت و
شورای انقلاب، روز دهم و یازدهم فروردین برای رفراندوم تعیین رژیم آینده کشور ایران اعلام گردید.»
در اوایل انقلاب اسلامی، یکی از اختلافات موجود بین دولت موقت و جریان اسلامی، در جریان تصمیم‌گیری برای نوع حکومت ایران پیش آمد. جریان اسلامی حکومت «جمهوری اسلامی» می‌خواست،
نهضت آزادی «جمهوری دموکراتیک اسلامی»، عده‌ای «جمهوری خلق اسلامی» و گروهی دیگر که از
جبهه ملی بودند «جمهوری ایران» را خواستار بودند.
ابتدا همه آن‌ها دغدغه این را داشتند که نوع و شیوه حکومت آینده بتواند فضای سیاسی گسترده‌ای را در نظام سیاسی خود پوشش دهد و گروه‌های زیادی را جذب کند که حضرت امام (رحمة‌الله‌علیه) طی سخنانی حرف آخر را زدند و فرمودند:
«من از ملت ایران انتظار دارم که به جمهوری اسلامی رای دهند که تنها این مسیر انقلاب اسلامی است.»
در بخشی از پیامی که حضرت امام (رحمة‌الله‌علیه) به مناسبت رفراندوم ۱۱ و ۱۲ فروردین صادر فرمودند، آمده است: «این رفراندوم چیزی است که همه ملت ما باید در آن شرکت کنند. من توصیه می‌کنم که همه ملت در این رفراندوم که سرنوشت ما، ملت ما و کشور و مذهب ما را تعیین می‌کند شرکت کنند...»
حضرت امام (رحمة‌الله‌علیه) در این پیام فرمودند: «عموم مردم در انتخابات آزادند در اینکه به جمهوری اسلامی رای "نه" یا "آری" بدهند.»
سرانجام روز ۱۰ و ۱۱ فروردین سر رسید. مردم با کمال نظم و آزادی رای خود را به صندوق انداختند و ۹۸/۲ درصد مردم، معادل بیست میلیون نفر که واجد شرایط بودند به جمهوری اسلامی رای دادند و بدین‌گونه رژیم "جمهوری اسلامی" به جای رژیم شاهنشاهی ایجاد شد.
پس از خاتمه کار از طرف امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) رهبر انقلاب، ۱۲ فروردین به عنوان "روز جمهوری اسلامی" اعلام و تعطیل عمومی شد. که هر ساله نیز چنین خواهد شد.
حضرت امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) در پیامی که به مناسبت این حادثه تاریخی و حماسه جاودان ملت ایران صادر نمود، چنین آورده‌اند،
صبحگاه ۱۲ فروردین که روز نخستین حکومت «الله» است، از بزرگترین
اعیاد مذهبی و ملی ماست. ملت ما باید این روز را
عید بگیرند و زنده نگه دارند. روزی که کنگره‌های قصر ۲۵۰۰ ساله حکومت طاغوتی فرو ریخت و سلطه شیطانی برای همیشه رخت بر بست و حکومت مستضعفین که حکومت خداست به جای آن نشست.
خداوند تعالی بر ما
منت نهاد و رژیم استکبار را با دست توانای خود که قدرت عظیم مستضعفین است، درهم پیچیده و ملت عظیم ما را ائمه و پیشوای ملت‌های مستضعف نمود و با برقراری «جمهوری اسلامی» «وراثت حقه» را به آنان ارزانی داشت.
امام راحل، در پیامی به مناسبت روز جمهوری اسلامی فرمودند: مبارک باد بر شما، چنین حکومتی که در آن اختلاف نژاد و سیاه و سفید و ترک و فارس و کُرد و بلوچ مطرح نیست. همه برابرند. فقط و فقط کرامت، در پناه تقوا و برتری به اخلاق فاضله و اعمال صالحه هست و تفاوتی بین زن و مرد و بین اقلیت‌های مذهبی و دیگران در امر اجرای عدالت نیست.
بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، روز ۱۲ فروردین را از بزرگترین عیدهای ملت ایران بر شمردند. انتخاب واژه «عید» برای روز بزرگی چون دوازدهم فروردین، سزاوار و منطقی است؛ زیرا عید روزی است که انسان در آن احساس مجد و غرور و سربلندی کند. از این‌رو، دوازدهم فروردین از عیدهای بزرگ تاریخ پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و روز غرور و سربلندی ملت مسلمان ایران است.
امام خمینی (رحمةالله) در پیام خود بر مناسبت ۱۲ فروردین از حضور مردم در این همه‌پرسی تشکر کرده و چنین فرمودند:
«من به دنیا اعلام می‌کنم که در تاریخ ایران چنین رفراندومی سابقه ندارد که سرتاسر مملکت با شوق و شعف و عشق و علاقه به صندوق‌ها هجوم آورده و رای مثبت خود را در آن ریخته و رژیم طاغوتی را برای همیشه در زباله‌دان تاریخ دفن کند. من از این هم‌بستگی بی‌مانند که جز مشتی ماجراجو و بی‌خبر از خدا، همه و همه به ندای آسمانی «
و اعتصموا بحبل الله جمیعا؛
» لبیک گفتند و با تقریبا اتفاق آرا، به جمهوری اسلامی رای مثبت دادند و رشد سیاسی خود را به شرق و غرب ثابت کردند، تقدیر می‌کنم.»
دوازدهم فروردین، روز ظهور و میلاد شخصیت واقعی مردم مسلمان ایران، روز میلاد جمهوری اسلامی و به ثمر نشستن خون هزاران شهیدی است که زمینه‌ساز برقراری حکومت عدل اسلامی در کشور ایران بودند. دوازدهم فروردین، سرآغاز حیات واقعی انقلاب اسلامی و نخستین گام در راه استقرار حکومت متکی بر آرای واقعی مردم و روز شناساندن پیروان و دشمنان انقلاب و جدا کردن صف آنان است. در یک کلام، دوازده فروردین روز فرقان است.
هدف پایانی در شعارهای مردم، جمهوری اسلامی بود. کلمه «جمهور» به معنای توده مردم است و گنجانده‌شدن چنین کلمه‌ای برای نظامِ بعد از انقلاب، مردمی بودن آن را نشان می‌دهد و تاثیر رای مردم را در سرنوشت خودشان، بیان می‌کند. واژه «اسلامی» نیز آن را از دیگر نظام‌های جمهوری جدا می‌نماید و بر حاکمیت ارزش‌های الهی و قرآنی بر اجزای نظام دلالت می‌کند.
ولی فقیه، بر اساس قانون الهی، ولایت امر و امامت اُمت را بر عهده می‌گیرد و علاوه بر تامین زندگی مردم، مسؤول هدایت آنان نیز هست. بدین‌ترتیب، برای تحقق چنین امر بزرگی، باید رسما نظام مشخصی بر ایران حاکم می‌شد تا زمینه دست‌یابی به آن هدف‌های بزرگ را فراهم آورد. اینگونه بود که ۱۲ فروردین پدید آمد و نظام جمهوری اسلامی، بر کشور ایران سایه افکند.
با پیروزی انقلاب اسلامی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی (رحمةالله) نظریه در آمیختن حقوق خدا و مردم را در یک حکومت، مطرح کردند و آن را در قالب نظام جمهوری اسلامی، به جهانیان عرضه داشتند که مورد استقبال مردم و فرهیختگان مذهبی قرار گرفت.
نظامی که بر اساس یک انقلاب مردمی استوار است، می‌بایست در جهت خواسته‌های همان مردم گام بردارد. خواسته مردم انقلابی ایران، در شعار استقلال آزادی جمهوری اسلامی تجلّی یافت. از این‌رو، نظام جمهوری اسلامی برای تحققِ اهداف مردم، بر پا گردید و در روز ۱۲ فروردین با رای میلیون‌ها، انسان آزاده رسمیت یافت.
در نظام جمهوری اسلامی، به رای و نظر یکایک مردم ارج گذاشته می‌شود و حاکمانِ برخاسته از میان مردم مسلمان، در جهت تحقق آرمان‌های اسلامی کوشش می‌کنند، برنامه‌های حیات بخش اسلام را فرا روی خود قرار می‌دهند و اینگونه، شرع و مردم، هر دو در ساختن جمهوری اسلامی سهیم می‌شوند، و نظامی مردمی را بر اساس آموزش‌های دینی، بنیان می‌گذارند.
روز ۱۲ فروردین، نظام جمهوری اسلامی با ۹۸/۲ درصد آرای ملت مسلمان تثبیت شد و بار دیگر واقعه‌ای مهم در تاریخ به وقوع پیوست، واقعه‌ای شگرف که هرگز استکبار جهانی، آن را پیش‌بینی نمی‌کرد. سرکردگان کفر و الحاد جهانی که از دیدگاه آنان، هیچ ملتی نباید سرنوشت خود را به دست گیرد سعی و تلاش می‌کردند تا از ادامه نظام جمهوری اسلامی در ایران جلوگیری نمایند، اما بی‌خبر از آن که انقلاب اسلامی، از
قیام امام حسین (علیه‌السّلام) الگو گرفته است.
در طول تاریخ، ایرانیان، همواره
عدالت،
اخلاق و
حق را خواسته‌اند.
اسلام نیز از احکام استوار بر حق و
عدل و تاکید بر صلاحیت زمام‌داران سرشار است. بنابراین، معقول است که مردم حکومت اسلامی و حاکم عادل بخواهند، تا آرمان‌های مادی و معنوی ایشان برآورده شود، این خواسته‌ای بود که ملت مسلمان ایران با رای مثبت به
حکومت دینی در ۱۲ فروردین بدان دست یافت.
چه زیبا و خاطره انگیز است، عدد دوازده:
شمار ماه‌های سال در نزد خدا ۱۲ ماه است؛ دوازده برگزیده خداوند، در میان
بنی اسرائیل؛ دوازده چشمه که به فرمان خدا برای بنی اسرائیل در دوران سرگردانی از زمین جوشید؛ دوازده برج فلکی و آن‌گاه
دوازده امام معصوم که درود خدا بر آنان باد. دوازدهم بهمن نیز، روز فرود خمینی کبیر بر ایران است و اینک دوازدهمین روز از فروردین؛ روز جمهوری اسلامی ایران.
مقام معظم رهبری (دام‌ظله‌العالی) در تبیین واژه جمهوری اسلامی چنین می‌فرمایند:
«جمهوری اسلامی، از لحاظ معنای تحت اللفظی بر دو پایه استوار است: یکی جمهور مردم؛ یعنی آحاد مردم و جمعیت کشور، این‌ها هستند که امر اداره کشور و تشکیلات دولتی و مدیریت کشور را تعیین می‌کنند، و دیگری اسلامی؛ یعنی این حرکت مردم، بر پایه تفکر اسلام و شریعت اسلامی است. این یک امر طبیعی است. در کشوری که اکثریت قریب به تمام آن
مسلمان هستند، آن هم مسلمان مؤمن و معتقد و عامل، که در طول زمان،
ایمان عمیق خودشان را به اسلام ثابت کرده‌اند و نشان داده‌اند، در چنین کشوری، اگر حکومتی مردمی است، پس اسلامی هم هست.»
مقام معظم رهبری حضور گسترده مردم در یوم اللّه ۱۲ فروردین و رای قاطع آنان را رای اسلام و اندیشه‌های اسلامی برشمرده و می‌فرمایند:
«مردم اسلام را می‌خواهند. این از روز اوّل گفته شد و در طول سال‌های متمادی نیز تجربه گردید. امروز هم واضح‌ترین حقیقت در نظام ما این است که آحاد و توده مردم از نظام حاکم بر کشور می‌خواهند که مسلمان باشد... و اسلام را در
جامعه تحقق ببخشد. این حکومت و این نظام، با این نام در دنیا اعلام شد و تشکیل گردید. مردم هم رای دادند، و نام جمهوری اسلامی را حاکی از اسلام دانستند لذا آرایشان را به نام جمهوری اسلامی در صندوق ریختند.
استاد
شهید مطهری (رحمةالله) واژه «جمهوری اسلامی» را چنین تفسیر می‌کنند:
«مساله جمهوری مربوط است به شکل حکومت؛ یعنی این که مردم حق دارند سرنوشت خود را خودشان در دست بگیرند و کلمه «اسلامی» محتوای این حکومت را بیان می‌کند. به این ترتیب، جمهوری اسلامی؛ یعنی حکومتی که شکل آن انتخاب رئیس حکومت، از سوی عامه مردم است و محتوای آن هم اسلامی است و با اصول و مقررات اسلام اداره می‌شود.»
با رسمیت‌یافتن جمهوری اسلامی ایران در ۱۲ فروردین نتایجی حاصل شد.
نهال انقلاب اسلامی، سرانجام در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ به بار نشست و با پیروزی انقلاب اسلامی زمینه مهم‌ترین همه‌پرسی تاریخ ایران زمین، جهت تعیین نوع حکومت، فراهم شد.
در این روز، ساختار جدید سیاسی و اجتماعی، بر مبنای آرای اکثر مردم (۹۸/۲ درصد) تثبیت شد و رسما نظام جمهوری اسلامی را، ملت مسلمان ایران تایید کرد.
۱۲ فروردین، به زیبایی، توطئه‌های دشمنان را از میان برد و آنان را که حکومتِ جمهوری را بی اسلام می‌خواستند، به کناری افکند. این مردم بودند که در روزهای دهم و یازدهم فروردین ۱۳۵۸ با حضوری آگاهانه و تصور ناشدنی، در پای صندوق‌های رای، پیروزی انقلاب اسلامی را تحقق بخشیدند.
۱۲ فروردین روز تحقق آرمان‌های بلند مردم بود؛ مردمی که در راه انقلاب، زندان‌ها، تبعیدها، شکنجه‌ها، سختی‌ها و محرومیت‌های زیادی کشیدند و شهادت بهترین فرزندان خود را دیدند، بعد از پیروزی انقلاب، در یک همه‌پرسی تاریخی، برای تحقق آرمان‌های والای شهیدان، به استقرار جمهوری اسلامی، رای دادند.
بعد از ۲۲ بهمن تا روز انتخابات ۱۲ فروردین، گروهک‌های وابسته به استکبار غرب و شرق، با استفاده ناشایست از فضای آزاد سیاسی آن زمان، شرکت در انتخابات را تحریم کردند و دروغ‌ها و شایعه‌های بی‌اساس را میان مردم پخش کردند تا جو مسموم جامعه، از شرکت مردم در انتخابات جلوگیری کند، خوش‌بختانه پس از شمارش رای‌ها و اعلام نتیجه‌های درخشان آن. وابستگان به استعمار، تمامی رؤیاهای خویش را برای جلوگیری از برپایی نظام اسلامی در
ایران، نقش بر آب دیدند و با شرم‌ساری برای کاهش رسوایی، این انتخابات را از دیدگاه جهانی ناپذیرفتنی دانستند.
بعضی از گروهک‌های منافق، می‌خواستند کلمه «اسلامی» را از «جمهوری اسلامی» حذف کنند. آنان در روزنامه‌ها و اعلامیه‌های خیابانی، برای راست‌شدن این هدف، تلاش فراوانی نمودند، اما امام خمینی در پیامی کوتاه، نقشه آنان را برملا نمودند و فرمودند: وقتی
رفراندوم شد، رای من حکومت جمهوری اسلامی است. هر کس تبعیت از اسلام دارد، باید جمهوری اسلامی را برگزیند.
رای ۹۸/۲ درصدی مردم در ۱۲ فروردین هم‌چون خاری در چشم دو ابر قدرت آن روز بود. از این رو، بر آن شدند که با برپایی بلوا، در گوشه و کنار کشور، مساله اصلی را فرعی نشان دهند تا پیش درآمدی بر تجزیه و از هم پاشیدگی نظام اسلامی بشود. با وجود این، زنجیره توطئه
آمریکا که از
کردستان و گنبد و
خوزستان و... آغاز می‌شد و تا
جنگ تحمیلی ادامه می‌یافت. با رهبری قاطع امام امت و مجاهدت‌های ملت خداجوی، از هم گُسست و مردم پس از آن نیز با دیگر «آری» گفتن‌ها به نظام جمهوری اسلامی و بیعت‌های نوبه‌نو با خون شهیدان، هم‌چنان استوار به سوی هدف مقدس خود و استقرار کامل نظام عدل اسلامی می‌شتابند.
پایه‌های فکری جمهوری اسلامی ایران در بُعد داخلی:
انقلاب اسلامی ایران، نظامی سیاسی، اجتماعی را پدید آورد که بر دیانت اسلام و بازگشت به سنت‌های پسندیده استوار است. این نظام که در ۱۲ فروردین ۵۸، رسمیت یافت، دغدغه‌ها و دل مشغولی‌های نخبگان جامعه را به دنبال داشت. آنان برای یافتن روش‌ها و پاسخ‌های در خور اسلامی و علمی، درباره پدیده‌ها و حادثه‌های جدید، از نظریه‌های امام خمینی الهام گرفتند و حکومتی پا بر جا و رخنه‌ناپذیر با پشتوانه مردمی نیرومند پدید آوردند و آن را الگوی ملت‌های جهان نشان دادند.
پایه‌های فکری جمهوری اسلامی در بعد خارجی:
پس از استقرار
جمهوری اسلامی ایران در ۱۲ فروردین سال ۱۳۵۸، جنبش
بیداری اسلامی در جهان بیش از پیش، شتاب گرفت و بسیاری از جوانان، دانشگاهیان، روحانیان و تحصیل کرد مسلمان، برای حل مشکلات
مسلمانان، به اسلام
توسّل جستند. این نهضت عظیم جهانی که با الهام از حرکت اسلامی امام خمینی ایجاد شد و رونق گرفت به تغذیه فکری پیاپی نیاز دارد. از مهم‌ترین منبع‌های آن، آثار و دیدگاه‌ها و نظریه‌های امام خمینی است که در دوراندیشی فکری و فرهنگی نهضت بیداری اسلامی معاصر، مؤثر خواهد افتاد.
اعلام حکومت جمهوری اسلامی ایران در ۱۲ فروردین، جوانه‌های اندیشه و عمل را در جامعه‌های جهان سوم و ملت‌های مستضعف جهان، رویاند و شکوفا کرد؛ آنان را که از الگوهای غربی دل‌سرد و نومید شده بودند، به اندیشه و اراده‌ای نیرومند برای ساختن جامعه‌ای نو و اسلامی، مجهز کرد. مسلمانان ستم‌دیده و محروم جهان، دریافتند که با پشتوانه آموزه‌های دینی و اراده ملّی همانند ملّت ایران، می‌توانند بر مشکلات پیروز شوند و حکومتی مردمی و دل خواه، تشکیل دهند.
تشکیل
جمهوری اسلامی نه فقط اراده ملت را بر سرنوشت خود به اثبات رساند و برای آنان
استقلال و
آزادی را به ارمغان آورد، بلکه
امید را در دل محرومان و مستضعفان جهان برافروخت که آنان نیز می‌توانند بعد از قرن‌ها رنج و درد، جلوه‌ای از وعده
خداوند تبارک و تعالی را ببینند؛ همان وعده پیروزی مستضعفان بر مستکبران را، که
کتاب وحی، آن را نوید می‌دهد.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «روز جمهوری اسلامی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۱/۱۶. •
پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «روز جمهوری اسلامی ایران»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۰/۰۱/۰۸.
