یَتَفَکَّرونَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَتَفَکَّرونَ:(وَ يَتَفَكَّرونَ في خَلْق) «یَتَفَکَّرونَ» از مادّه
فِكْر (به کسر فاء و سکون کاف) به معنای
اندیشه و تأمّل است.
در اين
آیه نخست
اشاره به
ذکر و سپس اشاره به
فکر شده است يعنى تنها يادآورى
خدا كافى نيست.
آن‌گاه اين يادآورى ثمرات ارزنده‌اى خواهد داشت كه آميخته با
تفکر باشد همان‌طور كه تفكر در خلقت
آسمان و
زمین اگر آميخته، با ياد خدا نباشد، نيز بجايى نميرسد چه بسيارند دانشمندانى كه در مطالعات فلكى خود و تفكر مربوط به خلقت كرات آسمانى اين نظام شگفت‌انگيز را مى‌بينند اما چون بياد خدا نيستند، و عينک
توحید بر
چشم ندارند و از زاويه شناسايى مبدء هستى به آن‌ها نگاه نمى‌كنند، از آن نتيجه لازم تربيتى و انسانى را نمى‌گيرند.
به موردی از کاربرد «
یَتَفَکَّرونَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(الَّذينَ يَذْكُرونَ اللّهَ قِيامًا وَ قُعودًا وَ عَلَىَ جُنوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرونَ في خَلْقِ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هَذا باطِلًا سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النّارِ) «همان كسانى كه خدا را ايستاده و نشسته، و درحالى كه بر پهلو خوابيده‌اند، ياد مى‌كنند؛ و در اسرار آفرينش آسمان‌ها و زمين مى‌انديشند؛ و مى‌گويند: پروردگارا! اين‌ها را بيهوده نيافريده‌اى؛ منزّهى تو! ما را از
عذاب دوزخ، نگاهدار.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: كسانى كه
خدای تعالی را در همه احوال ياد مى‌كنند (چه در حال
قیام و چه
قعود و چه دراز كشيده) و اما معناى
ذکر و تفكر قبلا گذشت.
حاصل معناى دو آيه اين است:
نظر كردن و انديشيدن در آيات آسمان‌ها و زمين و اختلاف شب و روز در نظر كننده و انديشنده ذكر دائمى از خدا را پديد آورد.
و در نتيجه صاحبان اين نظر و انديشه ديگر در هيچ حالى خدا را فراموش نمى‌كنند، و نيز باعث مى‌شود كه در خلقت آسمان‌ها و زمين تفكر كنند، و به اين
وسیله متوجه شوند كه خداى تعالى بزودى آنان را مبعوث خواهد كرد، و به همين جهت از خداى تعالى درخواست رحمتش را نموده و از او مى‌خواهند وعده‌اى را كه داده، در
حق آنان تحقق بخشد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یتفکرون»، ج۳، ص ۴۸۹.
