• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

یعمر بن حزن سعدی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: یعمر بن حزن سعدی


یعمر بن حزن سعدی (م حدود ۱۴۵ق)، معروف به ابونخیله سعدی، شاعر عصر اموی و اوایل دوره عباسی بود.
ابن معتز وی را فصیح‌ترین و بهترین شاعران عرب دانسته و طبع شعر او را سخت ستوده و تمام اشعار او را در مدح خلفا و وزرا دانسته است.


ابوجنید یعمر بن حزن بن زائده سعدی حمانی تمیمی راجز، معروف به ابونخیله سعدی، از قبیله بنی حمان بن کعب بن سعد بود و در بصره به دنیا آمد.
[۱] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۷، ص۳۰۰.    
در نام و کنیه او اختلاف است. ابوالفرج از قول اصمعی و ابوعمرو شیبانی نام او را ابونخیله و کنیه‌اش را ابوعرماس دانسته،
[۲] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۰، ص۴۷۴.    
اما ابن قتیبه نام وی را یعمر و ابونخیله را کنیه او آورده و نوشته است که او را به این سبب ابونخیله خوانده‌اند که در کنار نخلی زاده شد.
[۳] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ج۲، ص۵۸۷.    
[۴] ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۷، ص۳۰۰.    


به گفته برخی، سعدی شاعر عصر اموی و اوایل دوره عباسی بود و در جوانی به سبب نافرمانی از سوی پدر رانده شد و در طلب روزی به شام رفت، چندی نیز در بادیه اقامت گزید و نزد بدویان شعر و ادب آموخت و تا مرگ پدر در آنجا ماند و سپس به بارگاه مسلم بن عبدالملک، سردار مشهور اموی، در دمشق راه یافت و نزد او به منزلتی رسید.

با سقوط خلافت اموی و به قدرت رسیدن عباسیان، ابونخیله نیز بی درنگ تغییر جهت داد و به ایشان پیوست و به مدح خلفای عباسی و هجو امویان پرداخت و حتی خود را شاعر بنی‌هاشم لقب داد. بیشتر اشعار ابو نخیله رجز بوده و قصیده‌هایی نیز داشته است.
[۵] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۰، ص۴۷۴.    
آمدی وی را در زمان خویش برتر از دیگران می‌داند.
[۶] آمدی، حسن بن بشر، المؤتلف و المختلف، ص۲۵۵.    


ابن معتز ابو نخیله را فصیح‌ترین و بهترین شاعران عرب دانسته و طبع شعر او را سخت ستوده و تمام اشعار او را در مدح خلفا و وزرا دانسته است.
[۷] عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۶۳.    

به روایتی، با رؤبة بن عجاج، رجزسرای معروف رقابت‌هایی داشته و هجویاتی نیز میان آنان رد و بدل شده است
[۸] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ص۴۰۴.    
و گویا برخی اوقات اشعار رؤبه را سرقت کرده و از سروده‌های خود دانسته است.
[۹] مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۲۸۱.    
[۱۰] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۰، ص۴۸۴.    


به گفته الندیم، ابو نخیله دارای حدود پنجاه برگ شعر بوده است.
[۱۱] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۴.


گفته‌اند که چون منصور خلیفه عباسی (خلافت ۱۳۶-۱۵۸ق) خواست برای پسر خود مهدی (خلافت ۱۵۸-۱۶۹ق) بیعت گیرد و عیسی بن موسی را از ولایتعهدی عزل کند، ابونخیله اشعاری در ستایش مهدی و تایید عزل عیسی سرود و در حضور جمعی از جمله عیسی خواند و از آن پس، عیسی کینه او را در دل گرفت. سرانجام به دستور وی، یکی از غلامانش در راه خراسان سر از تن او جدا ساخت و پوست صورتش را برکند.
[۱۲] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۰، ص۴۷۴.    
[۱۳] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۰، ص۴۹۵.    

تاریخ به قتل رسیدن او معلوم نیست، ولی احتمالاً در حدود ۱۴۵ق بوده است.
[۱۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱۵، ص۱۴۵.    
(دیگر منابع:
[۱۵] بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الادب، ج۱، ص۱۶۵.    
[۱۶] ابن ماکولا، علی بن هبةالله، الاکمال، ج۷، ص۲۵۷.    
[۱۷] زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۱۵، ص۷۲۴.    
[۱۸] بکری‌ اندلسی، عبدالله بن عبدالعزیز، سمط اللآلی، ج۱، ص۱۳۵.    
[۱۹] علم‌الهدی، سید مرتضی، الامالی، ج۱، ص۵۸۰-۵۸۲.    
[۲۰] مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۳، ص۲۷۸.
[۲۱] جاحظ، عمرو بن بحر، الحیوان، ج۲، ص۳۰۴.    
[۲۲] مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۵۸.    
[۲۳] دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱، ص۷۶۲.
)

۱. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۷، ص۳۰۰.    
۲. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۰، ص۴۷۴.    
۳. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ج۲، ص۵۸۷.    
۴. ↑ ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج۷، ص۳۰۰.    
۵. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۰، ص۴۷۴.    
۶. ↑ آمدی، حسن بن بشر، المؤتلف و المختلف، ص۲۵۵.    
۷. ↑ عباسی، عبدالله بن معتز، طبقات الشعراء، ص۶۳.    
۸. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الشعر و الشعراء، ص۴۰۴.    
۹. ↑ مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۲۸۱.    
۱۰. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۰، ص۴۸۴.    
۱۱. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۸۴.
۱۲. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۰، ص۴۷۴.    
۱۳. ↑ ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، ج۲۰، ص۴۹۵.    
۱۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۱۵، ص۱۴۵.    
۱۵. ↑ بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الادب، ج۱، ص۱۶۵.    
۱۶. ↑ ابن ماکولا، علی بن هبةالله، الاکمال، ج۷، ص۲۵۷.    
۱۷. ↑ زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۱۵، ص۷۲۴.    
۱۸. ↑ بکری‌ اندلسی، عبدالله بن عبدالعزیز، سمط اللآلی، ج۱، ص۱۳۵.    
۱۹. ↑ علم‌الهدی، سید مرتضی، الامالی، ج۱، ص۵۸۰-۵۸۲.    
۲۰. ↑ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۳، ص۲۷۸.
۲۱. ↑ جاحظ، عمرو بن بحر، الحیوان، ج۲، ص۳۰۴.    
۲۲. ↑ مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۵۸.    
۲۳. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، ج۱، ص۷۶۲.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «یعمر سعدی»، ج۱، ص۸۶۵.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 145 (قمری) | شاعران خلفای اموی | شاعران خلفای عباسی | شاعران عرب قرن 2 (قمری) | شخصیت‌های قرن 2 (قمری) | مؤلفان قرن 2 (قمری)
جعبه ابزار