• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ید (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: ید (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: ید (مفردات‌قرآن)، یَدَیّ (لغات‌قرآن)، دست (فقه)، دست (مقالات مرتبط).


یَد (به فتح یاء و سکون دال) از واژگان نهج‌البلاغه به معنی دست است.
یَد در اصل «یدی» با یاء است، جمع آن ایدی است.


یَد
[۱] قرشی بنابی، سید علی اکبر، مفردات نهج‌البلاغه، ج۲، ص۱۱۷۰.    
[۲] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین ت الحسینی، ج۱، ص۴۸۶    .
[۳] الراغب الاصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۸۸۹.    
به معنی دست است.
آن در اصل «یدی» با یاء است، جمع آن ایدی است.

به برخی از مواردی که در نهج‌البلاغه به کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - بِالاَْيْدي - حکمت ۳۸ (موعظه)

یَد به معنی دست است. امیر مؤمنان (علیه‌السلام) فرمود:
«وَ إِنَّما الاَْجْرُ في الْقَوْلِ بِالّلسانِ، وَ الْعَمَلِ بِالاَْيْدِي وَ الاَْقْدامِ.»
[۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۸۱، حکمت ۳۸.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۶۲، حکمت ۴۲.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۶، حکمت ۴۲.    

«اجر و پاداش تنها در گفتار به زبان و عمل با اعضا است.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۳، حکمت ۴۲.    
[۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۴۷.    
(شرح‌های حکمت:
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۶۴.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۲۷۷.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۷۹.    
[۱۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۷۰.    
)


۲.۲ - أيادِيَ - خطبه ۹۶ (درباره یارانش)

یَد در بعضی موارد به‌طور استعاره در نعمت و حیازت به کار رفته است. همچنین ید مغوله به معنی بخل، مباشرت و نیرو به کار می‌رود. موارد زیادی از معانی استعاری این واژه در «نهج» آمده است.
«ایادی سبا» کلمه‌ای است که معنای دیگری دارد، امام (علیه‌السّلام) در مقام سلامت به یاران خود فرموده:
«وَ أَحُثُّكُمْ عَلَى جِهادِ أَهْلِ الْبَغْيِ فَما آتي عَلَى آخِرِ قَوْلي حَتَّى أَراكُمْ مُتفَرِّقينَ أيادِيَ سَبا.»
[۱۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۱۸، خطبه ۹۶.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۸۸، خطبه ۹۵.    
[۱۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۴۲، خطبه ۹۷.    

«متفرق می‌شوید مانند دست‌های (اولاد) سبا». تفصیل آن در
(ببینید: «سبا»)
گذشت.
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۰۵، خطبه ۹۷.    
[۱۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۴۶.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۰۴.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۲۹۸.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۲۷.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۷۴.    
)
مواردی متعدد از این ماده در «نهج‌البلاغه» استفاده شده است.

۱. ↑ قرشی بنابی، سید علی اکبر، مفردات نهج‌البلاغه، ج۲، ص۱۱۷۰.    
۲. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین ت الحسینی، ج۱، ص۴۸۶    .
۳. ↑ الراغب الاصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ج۱، ص۸۸۹.    
۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۸۱، حکمت ۳۸.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۶۲، حکمت ۴۲.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۶، حکمت ۴۲.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۳، حکمت ۴۲.    
۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۴۷.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۶۴.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۲، ص۲۷۷.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۷۹.    
۱۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۱۷۰.    
۱۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۱۸، خطبه ۹۶.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۸۸، خطبه ۹۵.    
۱۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۴۲، خطبه ۹۷.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۰۵، خطبه ۹۷.    
۱۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۴۶.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۰۴.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۲۹۸.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۲۷.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۷۴.    


• قرشی بنابی، سید علی اکبر، مفردات نهج‌البلاغه، برگرفته از مقاله «ید»، ج۲، ص۱۱۷۰.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 38 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 96 نهج البلاغه
جعبه ابزار