یحیی نحوی اسکندرانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یحیی نحوی اسکندرانی (حدود
۱۷ق)، از نحویان، لغویان، عالمان به
منطق،
فلسفه و
طب در
قرن اول هجری قمری بود. وی ابتدا
مسیحی بود ولی بعد از آن از اعتقاد به
تثلیث دست کشید. وی دارای آثاری بسیاری بود.
ابوسعید یحیی نحوی اسکندرانی مصری، شاگرد ساواری و اسقف بعضی از کنیسه‌های
مصر بود و به
مذهب نصارای یعقوبیه اعتقاد داشت.
او ابتدا ملوان بود و با کشتی خود مردم را جابه جا می‌کرد، در ضمن علاقه بسیاری به آموختن علم داشت. روزی عده‌ای از اهل
علم در کشتی او سوار شدند و به بحث‌های علمی پرداختند و او با شنیدن کلمات آنها انگیزه بیشتری برای آموختن پیدا نمود، ولی از طرفی با در نظر گرفتن عمر خویش که حدود چهل سال از آن گذشته بود و چیزی جز شغل ملوانی نمی‌دانست، از آموختن علم ناامید بود که ناگهان مورچه‌ای را دید که با تلاش بسیار و پس از مدتی دانه خرمایی را از جایی به جای دیگر منتقل کرد و به مقصود خود رسید. او از این منظره و پشتکار این حیوان درس گرفت و جانی تازه برای تحصیل علم در او دمیده شد، لذا کشتی خود را فروخت و به فراگیری علم پرداخت.
ابتدا
علم نحو را آموخت و به همین دلیل به نحوی شهرت یافت. او
لغت و منطق را نیز آموخت و در این علوم تبحر پیدا کرد. همچنین ابوسعید به سبب علاقه و گرایش ذاتی که به آموختن فلسفه داشت، به آن روی آورد و یکی از فلاسفه عصر خویش گردید. وی در
علم طب نیز دستی داشت و برخی از حکمرانان مسیحی
قسطنطنیه را مداوا نمود.
ابوسعید پس از مدتی دست از اعتقاد به
تثلیث برداشت. اسقف‌های دیگر که از تصمیم او با خبر شدند، نزد او آمدند و با او به بحث و گفتوگو پرداختند که در نهایت یحیی بر آنها غالب شد. برای بار دوم از او خواستند که از عقیده خود دست بردارد، ولی او امتناع ورزید، لذا او را از سمتش برکنار کردند.
او تا هنگام فتح مصر به دست
عمرو بن عاص زنده بود و در آن هنگام نزد عمرو آمد و از جانب او مورد اکرام و
احترام واقع شد و برای او مقام و جایگاه خاصی قائل شد.
ابوسعید دارای آثاری بسیاری از جمله تفسیر کتاب‌های
ارسطالیس و
جالینوس می‌باشد، این آثار عبارت‌اند از: تفسیر کتاب الفرق لجالینوس تفسیر کتاب اغلوقن لجالینوس تفسیر کتاب الاسطقسات لجالینوس تفسیر کتاب المزاج لجالینوس تفسیر کتاب القوی الطبیعیة لجالینوس تفسیر کتاب التشریع الصغیر لجالینوس تفسیر کتاب العلل و الاعراض لجالینوس تفسیر کتاب تعرف علل الاعضاء الباطنة لجالینوس تفسیر کتاب البحران لجالینوس تفسیر ایام البحران لجالینوس تفسیر کتاب حلیة البرء لجالینوس تفسیر کتاب تدبیر الاصحاء لجالینوس تفسیر کتاب منافع الاعضاء لجالینوس جوامع کتاب التریاق لجالینوس جوامع کتاب الفصد لجالینوس مقالة فی النبض نقضه للثمان عشرة مسالة لدید و خس برقلس الافلاطونی شرح کتاب ایساغوجی لفرفوریوس تفسیر کتاب قاطیفوریاس لارسطوطالیس تفسیر کتاب انالوطیقا الاولی لارسطوطالیس تفسیر کتاب انالوطیقا الثانیة لارسطوطالیس تفسیر کتاب طوبیقا لارسطوطالیس تفسیر کتاب الکون و الفساد لارسطوطالیس تفسیر کتاب الصناعة الصغیر لجالینوس تفسیر کتاب النبض الصغیر لجالینوس تفسیر کتاب النبض الکبیر لجالینوس تفسیر کتاب الحمیات لجالینوس
کتاب فی ان کل شی متناهی فقوته متناهیة کتاب الرد علی ارسطالیس کتاب تفسیر ما بال لارسطالیس العاشر کتاب الرّد علی برقلس مقاله یرد فیها علی نسطورس و کتاب یرد فیه علی قوم لایعترفون ومقاله اخری یرد فیها علی قوم آخر.
اسکندرانی در حدود ۱۷ق درگذشت.
برخی گفته‌اند که او تا پیش از سال
۴۳ق زنده بوده است.
(دیگر منابع:
)
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «یحیی نحوی»، ج۱، ص۸۵۰.
