یحیی باخرزی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«ابوالمفاخر یحیی بن احمد
باخرزی»، از
مشایخ و
عارفان کبرویه و نواده
شیخ ابوالمعالی باخرزی است.
ظاهرا ابوالمفاخر یحیی بن احمد
باخرزی در
کرمان به
دنیا آمد و نخستین استاد و مرشد او، پدرش شیخ احمد بود که از وی
خرقه گرفت. وی پس از
مرگ پدر ، در ۶۹۶ ق، به سیر و سیاحت در
ایران ،
شام و
مصر پرداخت و از بسیاری از
مشایخ صوفیه ،
محدثان و مفسران شهرها، چون
شیخ فخر الدین مجندری (مجندرانی) در
تبریز ،
شیخ کمال الدین عذری در
قاهره و
شیخ حسام الدین رومی در
قدس ، تلقین ذکر، خرقه و
اجازه روایت یافت و کتاب‌های مهم صوفیه چون
مصابیح ،
عوارف المعارف ،
فصوص الحکم و آثار ابن سبعین را نزد آنان خواند.
وی سرانجام در ۷۱۲ ق به بخارا رفت و در
خانقاه جدش ابوالمعالی
سیف الدین، در محله فتح آباد، ساکن شد و به ارشاد و تعلیم پرداخت. وصف ابن بطوطه از
خانقاه و ضیافت شیخ که او را بعد از ۷۳۰ ق در بخارا دیده و شبی را درخانقاهش بسربرده است، نشانگر منزلت و عظمت
باخرزی و گستره نفوذ اوست. علاوه بر آن، وقف نامه‌ای را که ابوالمفاخر از اوقاف خویش ترتیب داده نیز گویای نفوذ خاندان
باخرزی در آنجاست. روستاها، زمین‌ها و آبادی‌های بسیاری جزو موقوفات این «وقف نامه» است. او پس از خود، سرپرستی آن موقوفات را به حاجی عبدالله ابن محمد و اخی عبد الصمد بن حسن فتح آبادی واگذار کرد.سند خرقه
باخرزی از دو طریق به سلسله کبرویه متصل است. از سویی به واسطه پدرش و نیز شیخ لطیف
الدین نوری به
سیف الدین باخرزی و سلسله کبرویه می‌رسد و از سوی دیگر، از طریق شیخ فخرالدین مجندری به
شهاب الدین سهروردی و
سعد الدین حموی ، از بزرگان
طریقت کبرویه، به این سلسله منتهی می‌شود. وی علاوه بر آن، از طریق شیخ کمال
الدین عذری مغربی، با
تصوف مغرب و مصر و بزرگان آن سرزمین‌ها و نیز با ابن علوی و ابن سبعین و اندیشه‌های آنان ارتباط می‌یابد. با آنکه
باخرزی، از شیخ کمال
الدین عذری، با احترام خاصی نام برده و حتی آداب و اصول
خانقاه را نیز نزد او فراگرفته، اما بیشتر به عنوان یک عارف کبروی شناخته شده و خود او نیز در کتاب اوراد الاحباب از نجم
الدین کبری با عنوان «شیخنا» یاد کرده است.
وی سرانجام در ۷۳۶ ق در محله فتح آباد بخارا درگذشت و در همان جا، در جانب شرقی
قبر جدش سیف الدین، به خاک سپرده شد. در جوار آرامگاه او، دو تن از فرزندانش: برهان
الدین شهید و روح
الدین شیخ داوود، مدفون اند.
شهرت و اهمیت
باخرزی به سبب تالیف کتاب «
اوراد الاحباب و فصوص الاداب » می‌باشد که آن را در
بخارا و گویا بر سر
قبر سیف الدین تالیف کرده است. از دیگر آثار او، عبارتند از: المشیخة و وقف نامه. این اثر مشتمل است بر نام و نشان اراضی و املاک بسیار و عواید آن‌ها که
باخرزی همه را
وقف خانقاه و مزار
سیف الدین باخرزی کرده و نیز مصارف آن موقوفات را معین نموده است. نخست، بقا و عمارت
خانقاه و روضه
سیف الدین را مد نظر داشته و سپس دیگر مصارف آن را مانند رسیدگی به احوال
دراویش و
صوفیه برای تامین
لباس ،
غذا ، حمام و... برشمرده و در آخر نیز برای استنساخ و کتابت اوراد الاحباب، مخارجی تعیین کرده است.
نرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
