گزیده الاتقان فی علوم القرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«گزیده الاتقان فی علوم القرآن» کتابی است که توسط آقای
سید محمود دشتی از اساتید رشته
علوم قرآنی دانشگاه اراک برای دانشجویان این رشته در دوره کارشناسی تهیه و تنظیم شده است.
«
الاتقان » یکی از روشمندترین، خوشخوان‌ترین و موجزترین کتابهای نگارش یافته در علوم قرآنی توسط
جلال الدین سیوطی از علمای
قرن نهم هجری است. این کتاب
فرهنگ واژه‌ای قرآنی است که همواره مورد عنایت طالبان
علم و
قرآن پژوهان بوده است و در بسیاری از حوزه‌های علمی آن را در نصاب درسی گنجانده‌اند. این کتاب که حاصل دوران پختگی و کمال سیوطی است در حقیقت آمیخته‌ای از مباحث دو سبک کتاب علوم قرآنی دیگر است، یکی «
مواقع العلوم من
مواقع النجوم» برادر استادش
جلال الدین بلقینی و دیگری «
البرهان فی علوم القرآن »
بدر الدین زرکشی . «الاتقان» هشتاد فصل از مباحث علوم قرآنی را در خود گنجانده است و چنانچه سیوطی ادعا می‌کند از بیش از یکصد اثر در تالیف آن بهره برده است. «گزیده الاتقان» با توجه به جایگاه ممتاز «الاتقان» به عنوان اصلی‌ترین متن درس‌های علوم قرآنی در نظام آموزشی دانشگاههای کشور تهیه شده و مشتمل بر حدود ۲۴ مبحث از مباحث علوم قرآنی «الاتقان» می‌باشد و از امتیازات ذیل برخوردار است: ۱. مباحث به صورت یک کتاب و به عنوان یک منبع درسی مستقل برای
دانشجو قابل استفاده است. ۲. مطالب و مباحث علوم قرآنی در آن از حالت پراکندگی درآمده و به دنبال هم تنظیم شده است. ۳. افزون بر این چهار مبحث دیگر شامل:
اعجاز قرآن ،
مثل‌های قرآن و جدل قرآن که از مباحث مهم علوم قرآنی است ضمن بابی مستقل آمده است. در پایان هرباب هم نمونه سؤالات تستی مربوط به آن ضمیمه شده است.
کتاب مشتمل بر مقدمه‌ای از تهیه کننده اثر و چهار باب ذیل است که هرباب خود مشتمل بر فصولی است:
۱. «الباب الاول» مشتمل بر پنج فصل است: الفصل الاول: فیما
وقع بغیر لغة الحجاز. الفصل الثانی: فیما
وقع بغیر لغة العرب. الفصل الثالث: فی معرفة الوجوه و النظائر.
الفصل الرابع: فی معرفة معانی الادوات التی یحتاج الیها المفسر. الفصل الخامس: فی المحکم و المتشابة.
۲. «الباب الثانی» دارای ۹ فصل می‌باشد: الفصل الاول: فی مقدمه و مؤخره. الفصل الثانی: فی عامه و خاصه. الفصل الثالث: فی مجمله و مبینه: الفصل الرابع: فی مطلقه و مقیده. الفصل الخامس: فی منطوقه و مفهومه. الفصل السادس: فی حقیقته و مجازه. الفصل السابع: فی تشبیهه و استعاراته. الفصل الثامن: فی کنایاته و تعریضه. الفصل التاسع: فی الحصر و الاختصاص.
۳. «الباب الثالث» چهار فصل را دربر دارد: الفصل الاول: فی معرفة سبب النزول. الفصل الثانی: فی ناسخه و منسوخه. الفصل الثالث: فی مناسبة الآیات و السور الفصل الرابع.
فی الآیات المشتبهات.
۴. «الباب الرابع» در چهار فصل تنظیم شده است. الفصل الاول: فی اعجاز القرآن. الفصل الثانی: فی امثال القرآن. الفصل الثالث: فی اقسام القرآن. الفصل الرابع: فی جدل القرآن. در پایان هرباب نمونه‌ای از سؤالات تستی مربوط به آن باب نیز به کتاب افزوده شده است.
کتاب حاضر توسط آقای سید محمود دشتی تهیه و تنظیم شده و به
زبان عربی در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۳۶۰ صفحه به اضافه ۲۴ صفحه مقدمه
فارسی برای بار نخست در سال ۱۳۸۴ شمسی از سوی انتشارات «هستی نما»
تهران منتشر شده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
