کوه بارز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بارِز، کوه یا جبال و قوم. جبال بارز رشته کوهی در جنوب شرقی استان
کرمان، با جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی، مابین شهرستان‌های
بم (در شمال) و
جیرفت (در جنوب) واقع است.
جبال بارز از شمال غرب به کوه‌های ساردویه و از جنوب شرق به کوه‌های شاهسواران و نَمْداد پیوسته است. ارتفاع بلندترین قله آن نسبت به سطح دریای آزاد ۷۴۱، ۳ متر است. راه اصلی کرمان ـ دارزین ـ
جیرفت از مغرب آن می‌گذرد و مناطق سردسیر راین و ساردویه را از مناطق گرمسیری
جیرفت جدا می‌کند، و راه قدیم
نرماشیر ـ (فهرج) به جنوب از مشرق آن، از
گردنه زورناک یا زُرناق،
می‌گذرد.
کوهستان بارز پوشیده از بوته‌های بَنِه و بادام وحشی و کُنار است، و مراتع و شکارگاه‌های آن در منطقه شهرت دارد
دهستان‌های اَمْجَز (یا اَمْگز) و گاوکان و مسکون (که بخش جبال بارز را تشکیل می‌دهد) در دره‌ها و دامنه‌های جنوبی کوه بارز قرار دارد و با رودهای رود آب و سَقْدَر مشروب می‌شود.
رود نسا در قسمت شرقی کوه‌های بارز از دره نسا به طرف نرماشیر جریان دارد. دهستان امجز در بخش جبال بارز دارای آبشاری به ارتفاع ۱۴۰ متر است.
جبال بارز با مراتع فراوانی که دارد از دیرباز از مناطق عشایری ایران بوده است و اراضی آن، به سبب وفور آب زیرزمینی، با چندین رشته
قنات آبیاری می‌شود. در دوره قاجاریه، مواد لبنی بارز، بازاری در شهر کرمان داشت. صنعتِ گلیم بافی و شال آن مشهور بود. کرک و پشم و زیره آن در دوره
ناصرالدین شاه به
هندوستان صادر می‌شد
امروزه طایفه کوچکی به نام بارچی در همان منطقه سکونت دارند.
ظاهراً کوه بارجان در
جیرفت، که در کتاب مسالک و ممالک مفقود شده جیهانی از آن یاد شده است، با کوه بارز امروزی مطابقت می‌کند. به نوشته جیهانی، در قرن سوم، هنگام ورود یعقوبِلیث به کرمان، مردم
جیرفت عصیان کردند و شوکت مردم
جیرفت به ناحیه
کوه بارجان بود که کوفج (قفص، کُوفچ، کوچ) ها در آن زندگی می‌کردند.
در ۳۷۲، صاحب حدودالعالم نیز از کوه بارجان در منطقه
جیرفت نام برده است.
(۱) احمد مستوفی، شهداد و جغرافیای تاریخی دشت لوت، تهران ۱۳۵۱ ش.
(۲) محمد حسن بن علی اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، چاپ نوایی و میرهاشم محدث، تهران ۱۳۶۷ ـ ۱۳۶۸ ش.
(۳) احمدبن حامد افضل الدین کرمانی، عقدالعلی للموقف الاعلی، چاپ علی محمد عامری نائینی، تهران ۱۳۵۶ ش.
(۴) حدودالعالم، چاپ منوچهر ستوده، تهران ۱۳۴۰ ش.
(۵) حسینعلی رزم آرا، فرهنگ جغرافیای ایران (آبادی‌ها)، ج ۸: استان هشتم (کرمان و مکران)، تهران ۱۳۵۵ ش.
(۶) علی رزم آرا، جغرافیای نظامی کرمان، تهران ۱۳۲۳ ش؛
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «کوه بارز»، شماره۱۴۷.
