کورنلیس‌فان آرندونک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آرِنْدونْک، کورنلیس‌فان (۱۸۸۱-۱۹۴۶م) اسلام‌شناس هلندی، متخصص در
تاریخ زیدیه و یکی از نویسندگان
دایرة المعارف اسلام است.
آرندونک تحصیلات دانشگاهی را در رشتۀ
زبان عربی و تاریخ و معارف اسلامی در دانشگاه لیدن دنبال کرد. در ۱۹۱۹م با گذراندن پایان‌نامه‌ای با عنوان «آغاز امامت زیدیان در
یمن »، به راهنمایی اسنوک هورگرونیه، به دریافت درجۀ دکتری در زبان و ادبیات سامی نایل آمد. وی فراهم آوردن مطالب پایان‌نامۀ خود مدتی را در لندن سپری کرد.
پس از فراغت از تحصیل، عهده‌دار بخش نسخه‌های خطی و کتابهای شرقی کتابخانۀ دانشگاه لیدن گردید و سرانجام به استادی زبان و معارف عربی همین دانشگاه برگزیده بود.
آرندونک در همۀ
عمر بیش از یک کتاب عمده ننوشت. آثار دیگر او شامل شماری مقاله در شرح پاره‌ای اصطلاحات اسلامی و گزارش زندگی تنی چند از نویسندگان و دانشمندان اسلامی است. نزدیک به همۀ این مقالات در چاپ اول دایرة المعارف اسلام منتشر شده‌است.
آثار وی اینهاست:
۱. آغاز امامت زیدیه در یمن، لیدن، ۱۹۱۹، بررسی و تحلیلی تاریخی از پیدایش و گسترش
فرقۀ دینی ـ
سیاسی زیدیه (معتقدان به امامت
زید بن علی بن
حسین بن
علی بن ابی‌طالب ) در یمن. این کتاب را می‌توان بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین کار آرندونک دانست که در نگارش آن از تنها نسخۀ خطی سیره‌الهادی تألیف علی بن محمد بن عبیداللّه عباسی علوی (د ۲۸۵ق/۸۹۸م) که آن زمان در موزۀ بریتانیا بوده، بهرۀ فراوان جسته‌است. این کار آرندونک همواره برای علاقه‌مندان به پژوهش در
تاریخ عرب و
آیین اسلام منبع سودمندی بوده‌است. ارزش آن به اندازه‌ای بود که در همان
سال نگارش جزو سلسله انتشارات دخویه چاپ و منتشر گردید. ژاک‌ریکمن کتاب آرندونک را از زبان هلندی به فرانسوی برگردانید که در ۱۹۶۰م به همت همان بنیاد دخویه منتشر شد.
۲. «آیین آشنایی با جادو در
عربستان جنوبی»، «بزرگداشت نامۀ براون»،۱۹۲۲.
۳. «ابن‌حجر هیتمی»، دایره‌المعارف اسلام، شرح حال ابوالعباس احمد بن محمد بن محمد بن علی بن حجر شهاب‌الدّین هیتمی سعدی، عالم بلندآوازۀ مصری و
فقیه پراثر
شافعی (د
۹۷۴ق/۱۵۶۷م) و نویسندۀ
تفسیر معروفی به نام تحفه‌المحتاج لشرح المنهاج است.
۴. «ابن حزم»، دایرة المعارف اسلام، در معرفی ابومحمد علی بن احمد بن سعید،
فقیه و
شاعر معروف عرب اندلسی‌نژاد (د ۴۵۶ق/۱۰۶۴م) نویسندۀ طوق الحمامه و الفِصَل است.
۵. «ابن‌حوقل»، دایرة المعارف اسلام، شرح کوتاهی از زندگی و کارهای ابوالقاسم بن علی نصیبی، جغرافی‌دان عرب نیمۀ دوم سدۀ ۴ق/۱۰م و نویسندۀ المسالک والممالک یا صوره‌الارض است.
۶. «ابن خالویه»، بررسی احوال ابوعبداللّه
حسین بن احمد بن حمدان همدانی ، نحوی و لغوی مشهور (د ۳۷۰ق/۹۸۰م) نویسندۀ کتاب لَیْسَ و شرح مقصوره ابن‌دُرید است.
۷. «ابن خردادبه»، دایرة المعارف اسلام، شرح احوال ابوالقاسم عبیداللّه بن عبداللّه، جغرافی‌دان ایرانی‌نژاد سدۀ ۳ق/۹م، نویسندۀ المسالک و الممالک است.
۸. «ابن‌دُمَیْنَه»، دایرة المعارف اسلام ، زندگی‌نامۀ کوتاهی از عبداللّه بن عبیداللّه بن احمد ابوالسّری (د. ح. ۱۲۹ق/۷۴۷م)، از شعرای اواخر عهد
اموی و اوایل
خلافت عباسیان است.
۹. «ابن‌دَیْبَع»، دایرة المعارف اسلام ، معرفی ابوعبداللّه عبدالرحمان بن علی وجیه‌الدین شیبانی زَبیدی، عالم دینی و مورخ یمنی (د ۹۴۴ق/۱۵۳۷م) صاحب بُغْیَة المستفید فی اخبار مدینه زبید، در تاریخ یمن، و اثاری دیگر است.
۱۰. «ابن رُسته»، دایرة المعارف اسلام ، شرح حال و آثار
ابوعلی احمد بن عمر ، عالم ایرانی‌نژاد عرب در نیمۀ دوم سدۀ ۳ق/۹-۱۰م، نویسندۀ الاعلاق النفیسه، در تاریخ و
جغرافیا و پاره‌ای موضوعات دیگر است.
۱۱. «حاتم‌طائی» دایرة المعارف اسلام ، گزارش احوال ابوسفّانه حاتم‌بن عبداللّه‌بن سعدطائی، شاعر عرب در سدۀ اول پیش از
هجرت / نیمۀ دوم سدۀ ۶م،
ضرب المثل در گشاده‌دستی و میهمان‌نوازی است.
۱۲. مقالات «
اخلاص »، «شریف»، «فتوّت»، «
قصاص » و «
کنیسه »، دایرة المعارف اسلام (مقالۀ «اخلاص» تنها در چاپ اول آمده‌است)
(۱) دایرة المعارف اسلام الاسلامی.
(۲) عقیقی، نجیب، المستشرقون.
دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «کورنلیس‌فان آرندونک»، ج۱، ص۱۷۴.
