کاهن (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كَاهِن (به کسر هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای كسى است كه از اخبار گذشته مخفى از روى ظنّ خبر مى‌دهد. این کلمه سه بار در
نهج البلاغه آمده است.
كَاهِن:
راغب گويد: كاهن كسى است كه از اخبار گذشته مخفى از روى ظنّ خبر مى‌دهد و عرّاف آن است كه از اخبار آينده خبر مى‌دهد.
در اقرب الموارد از كليّات الوالبقاء نقل شده: «الكاهن من يخبر بالاحوال الماضية و العرَّاف من يخبر بالاحوال المستقبلة»
مرحوم
شیخ انصاری در
مکاسب محرّمه فرموده: آنچه از اكثر علماء در تعريف كاهن نقل شده همان است كه
علّامه در
قواعد فرموده: كاهن كسى است كه رفيقى از
جنّ دارد و به او اخبار مى‌آورد.
نگارنده گويد ظاهرا در
قرآن كاهن به اين معنى است.
حضرت علی (علیه‌السلام) آن گاه كه آن حضرت خواست به جنگ
خوارج برود، يكى از اصحابش كه علم نجوم مى‌دانست گفت: يا
امیرالمؤمنین اگر در اين وقت حركت كنيد پيروز نمى‌شويد. (از راه علم نجوم مى‌گفت)
امام صلوات الله عليه بعد از ردّ كلام او فرمود:
«إِيَّاكُمْ وَتَعَلُّمَ النُّجُومِ، إِلاَّ مَا يُهْتَدَى بِهِ في بَرٍّ أَوْ بَحْر فَإِنَّهَا تَدْعُو إِلَى الْكَهَانَةِ و المُنَجَّمُ كَالْكَاهِنِ وَالْكَاهِنُ كَالسَّاحِرِ وَالسَّاحِرُ كَالْكَافِرِ! وَالْكَافِرُ في النَّارِ سِيرُوا عَلَى اسْمِ اللهِ» يعنى «از تعلّم
علم نجوم بپرهيزيد، مگر آن قسمت كه در راه‌يابى در
خشکی و
دریا از آن استفاده مى‌شود، چون آن بالاخره به كهانت و غيبگوئى مى‌كشد، منجّم مانند كاهن و كاهن مانند جادوگر و جادوگر مانند
کافر است و كافر در
آتش است، به نام
خدا راه بيفتيد.»
(شرح‌های خطبه:
) منظور امام صلوات الله عليه «نجوم احكامى» است كه از ستاره‌شناسى از
مرگ كسى و غلبه كسى و امثال آن خبر دهيم امّا «نجوم حسابى» از قبيل تقويم نويسى و پيش بينى خسوف و كسوف و امثال آن مانعى ندارد و بايد باشد چنان كه با «الّا ما يهتدى...» استثناء فرمود.
این کلمه سه بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کهن»، ج۲، ص۹۱۹.
