کمیته بین‌المللی صلیب سرخ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ سازمانی غیردولتی و انسان‌دوستانه است که مقر اصلی آن در شهر
ژنو سوئیس است. این سازمان در ابتدا فقط در حوزه‌ی مراقبت از سربازان زخمی جنگ فعالیت می‌نمود، اما بعدها در سایر زمینه‌ها نیز وارد شد. تقریباً در همهٔ کشورهای جهان، شعبه‌هایی از صلیب
سرخ وجود دارد که در طول جنگ و صلح فعالیت می‌کنند. اثر حاضر به تاریخچه پیدایش، وظایف و اختیارات و ... این سازمان بین‌المللی، می‌پردازد.
جنگ و یا اصطلاح امروزی آن مخاصمات مسلحانه، همواره گریبانگیر جوامع بشری بوده است. این پدیده شوم و تلخ که حیات بشری را بشدت تهدید نموده و حقوق انسانی افراد را نقض می‌نماید، در دنیای معاصر و در آینده نیز امری محتمل الوقوع است. بنابراین حمایت از افراد در اثنا و مخاصمات مسلحانه امری مهم و ضروری است. در گذشته تاسیس یک نهاد بین‌المللی که مسئول اجرای این عمل انسان دوستانه باشد بخوبی احساس می‌شد. این خلاء در سال ۱۹۶۳ با تشکیل کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ برطرف شد.
در تاریخ ۲۴ ژوئن سال ۱۸۵۹ (۳ تیر سال ۱۲۳۸)، قوای نظامی در کشور
فرانسه و
اتریش در مقری بنام سولفرینو در شمال
ایتالیا به نبرد با یکدیگر پرداختند. جنگی که تلفات و خسارات جانی فراوانی را بدنبال داشت، تقریبا ۴۰.۰۰۰ کشته و یا زخمی شدند. در این هنگام،هانری دونان، تاجر معروف سوئیسی وارد منطقه می‌شود پیامدهای ناشی از جنگ، علی الخصوص نیازمندی مجروحین و زخمی‌شدگان به خدمات درمانی، بشدت او را متاثر می‌سازد. هانری دونان پس از بازگشت به کشور خود سوئیس، کتابی تحت عنوان «خاطرات سولفرینو» را نوشته و آن را منتشر می‌نماید. او در این کتاب پس از شرح نبرد خونین سولفرینو و تبعات تاسف بار آن، دو پیشنهاد مهم و تاریخ ساز را مطرح مِی‌نماید. نخستین پیشنهاد او مربوط به تاسیس یک مؤسسه امداد رسانی به مجروحین جنگ بود. پیشنهاد دوم خود یعنی انعقاد یک معاهده بین‌المللی توسط دولت‌ها به منظور حمایت از افراد در هنگام مخاصمات مسلحانه بین‌المللی و غیر بین‌المللی را مطرح می‌نماید. پیشنهادات هانری دونان با استقبال فراوان افراد خیّر و نیکوکاران ارتش و دولت مردان مواجهه می‌شود. در سال ۱۸۶۳ اولین پیشنهاد او جامه عمل می‌پوشد و کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ تشکیل می‌گردد. به‌دنبال تاسیس کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ پیشنهاد دوم او نیز عملی می‌شود و در سال ۱۸۶۴ نخستین قرارداد ژنو با عنوان
کنوانسیون ژنو، برای بهبود وضعیت
مجروحان نیروهای مسلح در میدان نبرد توسط دولت به تصویب می‌رسد. این دو واقعه زمینه را برای تشکیل جمعیت‌های امدادی در چارچوب فعالیت کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ و تصویب کنوانسیون‌های دیگر آماده می‌نماید. در حال حاضر کمیتۀ بین‌المللی صلیب
سرخ جایگاه رفیع و مهمی در عرصه بین‌المللی دارد و نقش خود را بمنظور حمایت از افراد در بحبوحه جنگ بخوبی به انجام می‌رساند.
مخاصمات مسلحانه و پیامدهای تلخ و ناگوار آن موجب تاسیس کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ شده است. مقر آن شهر ژنو سوئیس است. در ابتدا صلیب
سرخ در زمینه سفید، به دلیل احترام به دولت سوئیس که در عرصه بین‌المللی به یک کشور بی‌طرف معروف است به عنوان نشان کمیته برگزیده است اما بعداً به دلیل استفاده امپراطور عثمانی از نشان هلال قرمز رنگ در متن سفید به جای صلیب
سرخ، نشان هلال احمر نیز به رسمیت شناخته شده است. بنابراین در حال حاضر دو نشان صلیب
سرخ و هلال احمر، قانونی و قابل استفاده است. کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و در پروتکل الحاقی آن، صلاحیت و وظایف کلی کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ را بیان نموده است. کمیته صلاحیت دارد که با برگزاری سمینارها و دوره‌های آموزشی،
حقوق بین‌الملل بشر دوستانه را توسعه دهد و یا با تهیه پیش‌نویس و برگزاری کنفرانس دیپلماتیک، زمینه را برای تدوین حقوق بین‌الملل بشر دوستانه مهیا نماید. نقش کمیته بین‌الملل صلیب
سرخ در تدوین و تصویب کنوانسیون چهارگانه ژنو و دو پروتکل الحاقی آن، نمونه بارز چنین صلاحیتی است. علاوه بر این کمیته صلاحیت مذاکره با طرفین مخاصمه و صلاحیت همکاری با دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را دارد تا بدین ترتیب توجه و یا حمایت آنها را به وضعیت قربانیان جنگ جلب نماید.
علاوه بر قدرت و اختیارات مذکور، کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ دارای وظایفی است که دولت‌ها از طریق کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو و پروتکل‌ها الحاقی به آنها، بر دوش سازمان نهاده‌اند. کمیته به عنوان یک نهاد بی‌طرف و غیرسیاسی از جایگاه والایی در عرصه روابط بین‌المللی برخوردار است و عملکرد غیرسیاسی، منصفانه و انسان دوستانه کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ موجب اعتماد دولت‌ها به این سازمان غیردولتی شده است.
اساسنامه کمیتۀ بین‌المللی صلیب
سرخ یکی از وظایف اصلی و مهم آن را اجرای ماموریت‌های محوله از سوی کنوانسیون‌ها و پروتکل‌های ژنو اعلام می‌کند. در چارچوب این اسناد، کمیته ماموریت دارد که از حیات و کرامت افراد در مخاصمات مسلحانه بین‌المللی و غیربین‌المللی و نیز در شورش‌ها و نا آرامی‌های داخلی حمایت نماید و با ارائه خدمات امدادی، به کمک مجروحین و حادثه دیدگان بشتابد. تا بلکه پیامدهای ناگوار و ناخوشایند جنگ و آلام بشری ناشی از آن که دامن گیر افراد علی‌الخصوص افراد غیرنظامی است کاسته گردد. بازدید از
اسرای جنگی و بررسی وضعیت آنها به منظور بهبود شرایط زندان‌ها از دیگر فعالیت‌های کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ است. کمیته تلاش می‌کند تا زمینه بازگشت اسراء به میهن خودشان را فراهم نماید. کمیته همچنین اشخاصی را که در اثر مخاصمات مسلحانه بین‌المللی و یا غیربین‌المللی آواره و یا پناهنده شده‌اند با ارائه خدمات امداد رسانی، آنها را مورد حمایت قرار می‌دهد. کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ تمامی این فعالیت را در چارچوب اصولی مانند انسانیت و بشر دوستی، بی‌غرضی، بی‌طرفی، استقلال خدمات داوطلبانه، اتحاد و یگانگی و جهان‌شمولی به انجام می‌رساند. رعایت این اصول موجب اقتدار و استقلال کمیته است.
۱- مرادی فارسانی، ایمان، ترجمه، کمیته بین‌المللی صلیب
سرخ را بشناسیم، تهران، پاییز ۱۳۸۵.
•
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «کمیتۀ بین‌المللی صلیب سرخ»، تاریخ بازیابی:۱۴۰۰/۰۱/۲۸.
