کلمات معرب قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلمات معرب
قرآن به کلمات غیرعربی به کار رفته در
قرآن اطلاق می‌شود.
منظور از این اصطلاح، کلمات غیرعربی
قرآن کریم است که گاهی از آن به «کلمات
دخیل»، «کلمات اعجمی» یا «کلمات عجمی» یاد می‌شود و «کلمات غیرمعرب» (کلمات عربی اصیل) در مقابل آن قرار دارد. تعداد کلمات معرب نسبتا اندک است. براساس پاره‌ای از برآوردها۱۵۰ کلمه است.
گروهی از
قرآن پژوهان به طور کلی منکر عجمی بودن این کلمات شده، آن‌ها را کلماتی عربی می‌دانند که حتی خود عرب‌ها از عربی بودن آن غافل بودند یا این که از باب توافق دو یا چند
زبان در یک
واژه گرفته‌اند. آنان به آیاتی از
قرآن کریم برای اثبات مدعای خود استناد کرده‌اند؛ مانند: (
قرآنا عربیا).
از مهم‌ترین طرفداران این نظریه، امام
شافعی ،
ابن جریر طبری و
ابن فارس هستند.
در مقابل، گروه بسیاری از محققان معتقد بوده‌اند پاره‌ای از کلمات
قرآن، غیرعربی است و عرب با معیارهای زبانی خود آن‌ها را اندکی تغییر داده است؛ مانند: تغییر «
گناه » به «جناح»؛ تا جایی که
سیوطی می‌گوید: «فی
القرآن من کل لسان». امروزه در پرتو تحقیقات علمی و زبان شناسی، این
حقیقت مسلم شده است که در
قرآن ده‌ها لغت معرب و
دخیل وجود دارد.
کلمات اعجمی
قرآن در کتاب الزینة
ابوحاتم رازی جمع آوری شده است؛ اما فهرست کامل تری از این کلمات در الاتقان سیوطی آمده است.
از مهم‌ترین تحقیقات و تالیفات معاصر درباره این کلمات، کتاب
واژه
های دخیل در
قرآن مجید اثر
قرآن پژوه استرالیایی، آرتور جفری با ترجمه و توضیحات دکتر فریدون بدره‌ای است.
مؤلف در این کتاب، غیر از نام
های خاص، ۲۷۵
واژه را که
دخیل تشخیص داده، با اتکا و استناد به شواهد زبانی و
زبان شناختی به ترتیب الفبایی درآورده، نظریه
دانشمندان قدیم و جدید و حاصل آخرین تحقیقات را درباره اصل و منشا آن‌ها بیان و گاهی نیز خود آرای جدیدی ابراز کرده است.
واژه
های «اب، ابلعی، اخلد، ارائک، آزر، اسباط، استبرق، اسفار، اصری، اکواب، ال، الیم، اواه و…» برخی از
واژه
های معرب و
دخیل مذکور در
الاتقان هستند.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «کلمات معرب قرآن».
