کفایه منصوری (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«کفایه منصوری» یا «کفایه مجاهدیه»، به
زبان فارسی ، کتابی است بسیار ارزشمند و در دو بخش
طب نظری و طب عملی تدوین شده و علی رغم اختصار، از جامعیت ویژه‌ای برخوردار است.
مؤلف، پس از اشاره به مقام والای
انسان در عالم طبیعت و جایگاه ارزنده
علم پزشکی چنین می‌گوید: «چون اضعف عباد الله و اعجز الناس، منصور بن محمد بن یوسف بن احمد بن الیاس، فقیه الناس- احسن الله عواقب داریه و غفر له و لوالدیه- بدین علم و مطالعه کتب این قسم استعمال و اشتغال نموده و به حکم خذ العلم من افواه الرجال، درر فوائد و غرر فرائد از السنه استادان این فن می‌ربود... تا مختصری جامع که در هر باب اشارتی رفته باشد و... تالیف کند.
این کتاب، مشتمل بر ۲ فن است. فن اول، دارای ۲ قسم است. قسم اول، مشتمل است بر ۴ مقاله که اولی، شامل ۴ باب و بقیه هرکدام، دارای ۲ بابند. قسم دوم، شامل ۵ مقاله است که به ترتیب مشتملند بر ۲، ۲۰، ۳، ۷ و ۴ باب. فن دوم، مشتمل است بر ۲ مقاله که اولی، دارای ۷ و دومی، شامل ۲۰ باب است.
بسیاری از ابواب، خود، مشتمل بر چند فصل جداگانه‌اند.
«کفایه منصوری»، از جمله نگاشته‌های طبی جامع به زبان فارسی است. در این اثر، مؤلف با بیانی شیوا و خلاصه، دوره‌ای کامل از
طب سنتی ، شامل کلیات، معالجات، ادویه شناسی و قرابادین را به رشته تحریر درآورده است. وی، اثری مختصر و جامع نگاشته تا برای همه مردم مفید و سودمند باشد.
ترتیب و تدوین مطالب نگاشته شده، ترتیبی منطقی و حساب شده است.
این اثر، علی رغم اختصار، مورد توجه بسیاری از اطبای بعدی قرار گرفته و این نشانگر اهمیت و جایگاه علمی آن است.
فن اول کتاب، در تبیین دو قسم طب نظری و عملی است. در بخش طب نظری، موضوعاتی همچون «
اسباب مادی صحت »، «اسباب صوری
صحت»، «اسباب فاعلی
صحت» و «احوال و اعراض و علامات» مطرح شده است و در بخش طب عملی، از مسائلی مانند «
حفظ صحت و معالجات کلی»، «امراض اعضا از سر تا قدم و علاج آنها»، «
حمیات » و «امراض بدن حیوانات زهردار و دفع ضرر آنها» سخن به میان آمده است.
فن دوم، در ذکر ادویه و اغذیه و اشربه است و مشتمل بر موضوعاتی از قبیل «طبایع ادویه و تاثیر آنها»، «
حبوبات »، «لحوم و البان»، «فواکه و شیرینی»، «
سبزیجات »، «ادویه»، «ریاحین و طیوب» و «داروهای مرکب و کیفیت ترکیب آنها» می‌باشد.
«کفایه منصوری»، در سال ۱۲۰۶ ق (۱۸۸۸ م)، در لکهنو، در ۲۵۲ صفحه چاپ سنگی شده است.
همراه این اثر، رساله‌ای پیرامون چوب چینی از مؤلفی ناشناس در چهار صفحه چاپ شده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
