• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کعب بن زهیر مازنی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: کعب بن زهیر مازنی (رویداد‌های‌تاریخ‌اسلام‌ترمانیی).

ابومضرب کعب بن زهیر مازنی (م ۲۶ق)، از شاعران بلندپایه عرب و دارای اشعار زیادی بود که در شمار اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و شعرای شیعه درآمد.


ابومضرب کعب بن زهیر بن ربیعة بن ریاح بن قرظ بن حارث مازنی مزنی، از طایفه مزینه بود
[۱] ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۱۳.    
و در عصر جاهلیت زاده شد
[۲] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۰.
و در ذبیان،
[۳] بلاشیر، ریجیس، تاریخ الادب العربی، ص۳۰۰.
از نواحی اردن
[۴] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۴.    
در میان قبیله غطفان می‌زیست.
[۵] ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۱۳.    
کعب از شاعران بلندپایه عرب،
[۶] مرزبانی، محمد بن عمران، معجم الشعراء، ص۲۷۵.    
[۷] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، المزهر، ج۲، ص۴۱۹.    
فردی شیرین سخن و دارای اشعار زیادی بوده است.
[۸] بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الادب، ج۹، ص۱۵۳.    
توانایی شعری را از پدرش به ارث برده بود.
[۹] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۱۵۶.
او را به همراه اوس بن حجر، بشر بن ابی حازم و حطیئه در طبقه دوم شاعران جاهلی قرار داده‌اند.
[۱۰] جمحی، محمد بن سلام، طبقات فحول الشعراء، ج۱، ص۹۷.    
او از پدرش روایت کرده و حطیئه، جمیل و کثیر از راویان وی هستند.
[۱۱] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۹۵.


ابومضرب ابتدا دشمن سرسخت اسلام بود،
[۱۲] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۰.
ولی بعدها در شمار اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و شعرای شیعه در آمد.
[۱۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴.    
چون کار پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بالا گرفت، کعب برادرش بجیر را فرستاد تا از دعوت حضرت آگاه شود. همین که بجیر به خدمت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) رسید، اسلام آورد. این اتفاق بر کعب گران آمد و او را بر این داشت تا در ملامت برادر و هجو اسلام و پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قصیده‌ای بسراید. پس از اطلاع پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از این امر، کعب را مهدور الدم اعلام کرد. بجیر بر جان برادر ترسید و او را ترساند و وادار کرد تا عذرخواهی نماید و مسلمان گردد.
[۱۴] ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، ج۴، ص۲۴۰.    
[۱۵] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۵، ص۴۴۳.    
در نتیجه، ابومضرب در سال نهم هجری
[۱۶] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۲۷۴.    
و پس از بازگشت پیامبر از طائف به اسلام گروید.
[۱۷] ندوی، علی بن عبدالحی، السیرة النبویه، ص۴۸۰.    
[۱۸] حمیری، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۹۳۷.    


قصیده معروف بانت سُعاد را در مدح رسول خدا سرود و آن حضرت از خونش درگذشت و ردا یا برده خود را به وی هدیه داد.
[۱۹] جمحی، محمد بن سلام، طبقات الشعراء، ص۲۱.
[۲۰] ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۶، ص۱۳۸.    
[۲۱] ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۶، ص۱۴۲.    
تاکنون تعداد ۴۸ شرح معروف و تعدادی شرح از شارحان مجهول بر این قصیده نوشته شده است.
[۲۲] سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۳-۲۲۲.
این سروده که به قصیده لامیه و البردة نیز خوانده شده، به زبان‌های اردو، ایتالیایی و فرانسوی ترجمه شده است.
[۲۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴.    
دیگر آثار وی عبارت‌اند از: صهر النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و خیر الآل در ستایش علی (علیه‌السّلام) مسح النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) جبینه در مدح امام حسین (علیه‌السّلام) و الحماسه.
[۲۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۸۹.    


کعب در سال ۲۶ق وفات یافت.
[۲۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴.    
[۲۶] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۳۶۷.    
[۲۷] بکری‌ اندلسی، عبدالله بن عبدالعزیز، سمط اللآلی، ج۱، ص۴۲۱.    
[۲۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۶۱۷-۶۱۸.    
[۲۹] نووی، یحیی بن شرف، تهذیب الاسماء و اللغات، ج۲، ص۶۷.    
[۳۰] مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۱۰۲.    


۱. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۱۳.    
۲. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۰.
۳. ↑ بلاشیر، ریجیس، تاریخ الادب العربی، ص۳۰۰.
۴. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۴.    
۵. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۱۳.    
۶. ↑ مرزبانی، محمد بن عمران، معجم الشعراء، ص۲۷۵.    
۷. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، المزهر، ج۲، ص۴۱۹.    
۸. ↑ بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الادب، ج۹، ص۱۵۳.    
۹. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۱۵۶.
۱۰. ↑ جمحی، محمد بن سلام، طبقات فحول الشعراء، ج۱، ص۹۷.    
۱۱. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۱، ص۹۵.
۱۲. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۰.
۱۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴.    
۱۴. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، ج۴، ص۲۴۰.    
۱۵. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابه، ج۵، ص۴۴۳.    
۱۶. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۲۷۴.    
۱۷. ↑ ندوی، علی بن عبدالحی، السیرة النبویه، ص۴۸۰.    
۱۸. ↑ حمیری، عبدالملک بن هشام، السیرة النبویه، ج۴، ص۹۳۷.    
۱۹. ↑ جمحی، محمد بن سلام، طبقات الشعراء، ص۲۱.
۲۰. ↑ ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۶، ص۱۳۸.    
۲۱. ↑ ابن عبد ربه‌ اندلسی، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۶، ص۱۴۲.    
۲۲. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۲، ص۲۱۳-۲۲۲.
۲۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴.    
۲۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۷، ص۸۹.    
۲۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۴.    
۲۶. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۱، ص۳۶۷.    
۲۷. ↑ بکری‌ اندلسی، عبدالله بن عبدالعزیز، سمط اللآلی، ج۱، ص۴۲۱.    
۲۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۶۱۷-۶۱۸.    
۲۹. ↑ نووی، یحیی بن شرف، تهذیب الاسماء و اللغات، ج۲، ص۶۷.    
۳۰. ↑ مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۱۰۲.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۳۱، برگرفته از مقاله «کعب مازنی».


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 26 (قمری) | شاعران عرب قرن 1 (قمری) | شاعران عصر جاهلیت | شخصیت‌های قرن 1 (قمری) | صحابه پیامبر | مؤلفان قرن 1 (قمری)
جعبه ابزار