کشف الاسرار فی شرح الاستبصار (جزائری)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کشف الاسرار فی شرح الاستبصار، تالیف سید
نعمت الله جزائری ، از علمای
قرن یازدهم هجری، شرحی بر
استبصار شیخ طوسی به
زبان عربی ، در دو جلد می‌باشد که در سال ۱۰۹۹ هجری به اتمام رسیده است.
محقق شش ویژهگی برشمرده است: ۱- مولف این کتاب را بعد از کتب مهم خود؛ مانند
انوار النعمانیه و
شرح التهذیب ، و بعد از
بحارالانوار علامه مجلسی ، نوشته و سبب شده تا عصاره و زبده کتاب‌های قبل از خود باشد. ۲- مشتمل بر جواهر دهگانه، درباره
علم حدیث و
رجال است که برای هر خواننده حدیث لازم می‌باشد. ۳- در بسیاری از مقامات کتاب، شرح مفصل تری نسبت به سایر شروح
الاستبصار ، انجام گرفته است. ۴- سید به سایر شروحی که بر استبصار و تهذیب نوشته شده، توجه و نظر داشته است و از آنها نیز استفاده نموده و سعی در تفصیل و تدقیق آنها نموده است. ۵- به خود کتب استبصار و تهذیب نیز توجه و اعمال دقت نموده، بیش از آنچه که علامه مجلسی در
ملاذ الاخیار توجه و امعان نظر داشته است. ۶- بر خلاف علامه مجلسی که به مذاهب عامه در شرحش نظر نداشته است، سید نعمه الله نظر آنان را نیز در شرح خود اشاره نموده است.
جلد اول، در دو بخش به شرح حال مؤلف و خاندان و فرزندان وی پرداخته و در ضمن آن به تفضیل از سوانح زندگی و آثارش سخن گفته است. که مفصل‌ترین و سودمندترین شرح حالی است که از مؤلف تاکنون نوشته شده است.
بخش اول مطالبی درباره مولف شامل سیره، شاگردان، اساتید، سفربه حویزه، شیراز، اصفهان، شوشتر و
عتبات عالیات و کرامات و اتفاقات جالب و آموزندهای که برای وی افتاده است، چنانچه در سفر
کربلا مقداری از
تربت قدم
امام حسین -علیه‌السّلام -را با تربت‌های دیگر از ائمه مخلوط نموده و آن را سرمه ی چشم خود می‌نماید، از آن پس دیدگانش قوت افزونی بر سابق پیدا می‌کند و این تربت را برای خود دوای هر دردی قرار می‌دهد، شرح حال ۴ فرزند وی که دارای مقامات علمی و درجات معنوی نیز بوده‌اند. و معرفی اجمالی تالیفات سید، که در حدود ۵۳ عنوان می‌باشد. بخش دوم؛ شامل یک خاتمه در وفات وکراماتی که از قبر سید نعمت الله مشاهده شده، همچنین تصاویری از مرقد و دست خط ایشان و نیز مقدمه وی بر کتاب استبصار آمده است.
جلد دوم کتاب، با شرح حالی درباره
شیخ طوسی و تقریظی از سید
محمد موسوی جزایری آغاز و در ادامه اشاره‌ای به جواهر دهگانه است که برای هر خواننده حدیث لازم می‌باشد:
جوهر اول:
تقسیم حدیث به اعتبار راویان به چهار بخش، جوهر دوم در تاریخ تنویع حدیث، جوهر سوم درباره سلوک محمدین ثلاثه (
شیخ صدوق ،
کلینی ،
طوسی ) در اصول اربعه آنان، جوهر چهارم بحث
تعارض ، جوهر پنجم پیرامون روایت
مشایخ از رجال مجهول ، جوهر ششم طرق رسیدن به مشایخ، جوهر هفتم درباره ی راوی مشترک در
سند حدیث که مردد بین مقبول و غیر آن است، جوهر هشتم در بیان عده و جماعتی که در سند
کلینی و شیخ (رحمهما الله) وارد شده، جوهر نهم در سبب قبول کردن اخباری که از راویان غیر امامی نقل شده است از طرف
رجالیون شیعه ، جوهر دهم در اینکه آیا
تقلید از مجتهد میت جایز است؟
پس از آن، شرح کتاب طهارت
استبصار شامل شرح خطبه
شیخ طوسی ، شرح آبها و احکام آن در ۱۶ باب و چاه‌ها و احکامشان در ۳۴ باب، انجام می‌گیرد.
جلد سوم در تتمه احکام چاه‌ها، ابواب
غسل‌های مستحب و
واجب ، ابواب
جنابت و
حیض و
نفاس و
تیمم و همچنین ابوابی در مورد
طهارت لباس و بدن از نجاست.
شرح کتاب به حالت مزجی می‌باشد و محقق آن در مواردی که لازم به توضیح بوده است با آوردن شمارهای، به توضیح بیشتر متن در پاورقی اشاره نموده است.
تحقیق و تعلیق این کتاب توسط سید
طیب موسوی جزائری ، از نوادگان مولف صورت پذیرفته است. سید طیب، طی یک جلد به شرح حال سید نعمه الله و فرزندان وی پرداخته که کتاب حاضر را به سه جلد تبدیل کرده است. به گفته ی سید طیب، از قرن دوازدهم به بعد این اولین شرح و تعلیقه‌ای است که بر کتاب سید نعمت الله نوشته شده است.
پاورقی‌ها جهت توضیح مطالب، از محقق بوده و بیشتر، مربوط به ذکر اسناد است و در پاره‌ای از موارد شامل توضیح و شرح لغات نیز می‌گردد.
نرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
