کشف الغمه فی معرفه الائمه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مولف:
علی بن عیسی اربلی
کتاب کشف الغمه چنان که از نامش پیداست در موضوع آشنایی با زندگی و شخصیت پیشوایان
معصوم ـ علیهم السلام ـ نگارش یافته و در حقیقت یک دوره امام شناسی و مجموعه ای مستند و متقن در فضائل و
مناقب اهل بیت ـ علیهم السلام ـ و یکی از مهمترین منابع شیعی در این موضوع است.
متفکر نامدار
شیعه،
علی بن عیسی اربلی در این کتاب با قلمی شیوا و عباراتی سهل و آسان به تشریح اعتقادات و اندیشه های کلامی
شیعه می پردازد. او با طرح مسائلی همچون
ضرورت امامت، تبیین جایگاه آن در
جامعه اسلامی، نکته های مهم تاریخی، فضائل و
مناقب، علت شهادت هر یک از
ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ، فرزندان، سخنان آن بزرگان و ناگفته های بسیاری را برای مخاطبان موافق و مخالف خود روشن می سازد.
از مهمترین شیوه های اربلی در تنظیم و ترتیب «کشف الغمه»، احترام به آرا و افکار
اهل تسنن و تقدیم منابع آنان ـ در استنادات فضائل و
مناقب اهل بیت ـ علیهم السلام ـ ـ بر
روایات شیعی است و این جهت در پذیرش کتاب و محتوای آن برای
اهل سنت دارای اهمیت ویژه ای است.
علامه شعرانی در این مورد می گوید: «کتاب کشف الغمه چون اخبار عامه و خاصه است در
مناقب ائمه اثنا عشر ـ علیهم السلام ـ و عبارات آن در غایت فصاحت و مشتمل بر اشعار نیکو (است)؛ و از آن چه بر طبع گران آید و ذوق سلیم را ناگوار باشد و از اخبار بی اسناد و از توهین و سب نسبت به علمای عامه و لعن و طعن آنان خالی است و بسیار از آن ها به تبجیل و تکریم نام می برد مثلا صدیقی الفاضل فلان الحنبلی و یگانه روزگار در فضل و علم ابو عثمان جاحظ ...».
اربلی هنگامی که برای تنظیم و تکمیل «کشف الغمه» به منابع
اهل سنت مراجعه می کند، به غیر از
مناقب و فضائل
حضرت علی ـ علیه السلام ـ و
امام حسن و
امام حسین ـ علیهما السلام ـ، در مورد سایر
ائمه ـ علیهم السلام ـ با کمبود مطلب مواجه می شود. او متوجه می گردد که آگاهان آنان نیز در این مورد سهل انگاری کرده اند به این جهت با ابراز شگفتی و اظهار تأسف از این همه بی مهری نسبت به
ائمه هدی ـ علیهم السلام ـ می گوید:
«چگونه از منظر دانشمندان
اهل سنت نام، یاد، شرح حال، سخنان و حسب و نسب آن گرامیان پوشیده مانده است؟! در حالی (که) آنان در طول تاریخ تلاش می کرده اند اسامی و سخنان ناقلین اخبار و اشعار و امثال را در کتاب های مفصل خود بگنجانند حتی نام و گفتار و حرکات مجانین، آوازه خوان ها، لطیفه گویان، افسانه پردازان، بذله گویان و سایر صنف های عرب در متن تألیفات و تواریخ قید شده است؛ تا آن جا که از افرادی که فقط یک بیت شعر و یا یک ضرب المثل گفته (اند)؛ به توضیح و تفصیل سخن رانده اند و در مورد آشنایی با ابعاد و نسبت اصوات آوازه خوانان و مغنیان به بحث نشسته اند؛ اما بسی شگفتی و تأسف است که مؤلفین و قلم پردازانی که به آن همه حرص و ولع این حوادث و نکات غیر مهم را ثبت کرده اند در مورد طایفه ای از عرب که جد آنان
رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ، پدرشان
وصی پیامبر ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ مادر آنان
فاطمه ـ علیها السلام ـ و مادر بزرگشان
خدیجه ـ علیها السلام ـ و دایی های آنان طیب، طاهر و قاسم و عمویشان
جعفر طیار است و قرآن به پاکی و طهارت آنان شهادت داده و
رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله وسلم ـ بر دوستی و مودت آنان تشویق و امر کرده است، هیچ سخنی قابل عرضه به میان نمی آورند.
من به چشم خود مشاهده کردم که در زمان ما قضات و مدرسین آنان زیارت
امام موسی بن جعفر ـ علیه السلام ـ را نمی پسندیدند و برای ما جایز نمی شمردند و هرگاه ما همراه آنان بودیم و در سر راه به زیارت آن حضرت مشرف می شدیم آنان در بیرون توقف کرده و بعد با ما مراجعه می کردند. این در حالی بود که خود آنان به زیارت قبول صوفیه و برخی قبور ناشناخته می رفتند. ما به خداوند متعال از هواهای نفسانی پناه می بریم.»
این كتاب به وسیله علی بن حسن زواری به نام ترجمه
المناقب به فارسی ترجمه و در زیل کتاب، به چاپ رسیده است.
این كتاب در سه جلد به زبان عربی به همت انتشارات دار الاضواء
بیروت در سال ۱۴۰۵ق به چاپ رسیده است.
سایت اندیشه قم
