کرم (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كَرَم (به فتح کاف و راء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای كرامت، سخاوت، شرافت، نفاست عزت و بزرگوارى است. از مشتقات این کلمه در
نهج البلاغه كَرِيم (به فتح کاف و کسر راء) به معنای جواد و سخى است.
كَرِيمَة (به فتح کاف و کسر راء) به معنای شى‌ء عزيز و نفيس است.
تَكْرِمَة (به فتح تاء و سکون کاف) به معنی اكرام كردن و عظيم شمردن است.
اَكَارم (به فتح الف و کاف) ظاهرا جمع كريم است ولى در لغت پيدا نشد.
كَرَم (مثل شرف) به معنی كرامت، سخاوت، شرافت، نفاست عزت و بزرگوارى است.
«الكرم: ضدّ اللؤم»
و نيز آمده: «كرم الشى‌ء كرما: نفس و عزّ فهو كريم»
كريم به معنی جواد و سخى است.
كريمة به معنی شى‌ء عزيز و نفيس است.
تكرمة به معنی اكرام كردن و عظيم شمردن است.
اكارم ظاهرا جمع كريم است ولى در لغت پيدا نشد.
حضرت علی (علیه‌السلام) در كلام بسيار عجيبى فرموده:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَفْسِي أَوَّلَ كَرِيمَة تَنْتَزِعُهَا مِنْ كَرَائِمِي وَأَوَّلَ وَدِيعَة تَرْتَجِعُهَا مِنْ وَدَائِعِ نِعَمِكَ عِنْدِي» يعنى «خدايا روح مرا اوّلين چيزى گردان از نعمت‌هاى عزيزى كه از من مى‌گيرى و اولين وديعه‌اى گردان از نعمت‌هاى وديعه خودت كه از من برمى‌گردانى.»
(شرح‌های خطبه:
) معنى اين سخن آن است كه
خدا مرا مريض نكند كه ماه‌ها در رختخواب بمانم يا گوشم يا دستم يا بعضى از اعضايم از دستم برود و بعداً مرگ به سراغ من آيد، بلكه من را صحيح و سالم و كامل الاعضاء نگاه دار و به وقت
مرگ روحم را بگيرد و از دنيا ببرد.
درباره
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) فرموده:
«وَ شَجَرَتُهُ خَيْرُ الشَّجَرِ نَبَتَتْ فِي حَرَم وَبَسَقَتْ فِي كَرَم» «شجره و نسل و خاندان او بهترين خاندان است كه در
حرم الهی روئيده و در بزرگوارى بلند شده است.»
(شرح‌های خطبه:
)
و در وصف
انبیاء فرموده:
«وَأَقَرَّهُمْ فِي خَيْرِ مُسْتَقَرّ تَنَاسَخَتْهُمْ كَرَائِمُ الاَْصْلاَبِ إِلَى مُطَهَّرَاتِ الاَْرْحَامِ » «آن‌ها را در بهترين قرارگاه قرار داده و از اصلاب بزرگوار به رحم‌هاى پاک منتقل مى‌كرد.»
(شرح‌های خطبه:
)
«وَ عَهْدَ وَصِيَّتِهِ إِلَيْهمْ... وَ الخُنُوعِ لِتَكْرِمَتِهِ» «
خداوند وصيت خويش را به
ملائکه بيان كرده در خاشع شدن به عظيم شمردنش.»
(شرح‌های خطبه:
)
آن حضرت در تسليت به
اشعث بن قیس فرمود:
«إِنْ صَبَرْتَ صَبْرَ الاَْكَارِمِ وَ إِلاَّ سَلَوْتَ سُلُوَّ الْبَهَائِمِ» يعنى «اگر صبر كردى آن صبر آزادگان است و گرنه مانند حيوانات مصيبت را بالاخره فراموش خواهى كرد.»
(شرح‌های حکمت:
)
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کرم»، ج۲، ص۸۹۹.
