کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی واقع در شهر
قم که بنیانگذار آن
آیت الله مرعشی نجفی می باشد، از بزرگترین کتابخانه های ایران است. این کتابخانه به لحاظ مجموعه نسخه های
خطی اسلامی نخستین کتابخانه در کشور و سومین کتابخانه در جهان
اسلام به شمار می‌رود. در حال حاضر تعداد نسخه‌هاى
خطى کتابخانه شصت‌هزار عنوان، مشتمل بر بيش از ٣١٠٠٠ جلد است.
مرقد آیت الله مرعشی نجفی در کنار درِ ورودی این کتابخانه قرار دارد.
هسته اوليه اين کتابخانه هنگامى که
آیت الله مرعشی نجفی در
نجف به تحصيل اشتغال داشت شکل گرفت. عدم تمکن مالى و رقيبان قدرتمندى که ميراث فرهنگى اسلامى را از کشورهاى اسلامى خارج مى‌ساختند، دو مشکل اساسى بر سر راه وی بود. حتى آیت الله مرعشی نجفی روزى بر سر خريد يک نسخه
خطى با نماينده کنسول
انگلیس در
عراق درگير شد و شبى را در زندان سپرى نمود. وی با انجام
نماز و
روزه استيجارى، حذف يک وعده غذاى روزانه، کاستن بخشى از مخارج زندگى و کار شبانه در کارگاههاى برنج‌کوبى در نجف‌اشرف ـ پس از فراغت از درس و بحث به جمع‌آورى ميراث و ذخاير اسلامى پرداخت و سرانجام به مجموعه‌اى نفيس از نسخه‌هاى
خطى و
کتابهاى چاپى ناياب دست يافت.
با مهاجرت آیت الله مرعشی نجفی از عراق به
ایران در سال ١٣٤٢ق، مجموعه‌هاى فراهم شده نيز به ايران انتقال يافت و در منزل شخصى خويش به نگهدارى از آنها پرداخت و به جمع‌آورى ديگر نسخه‌هاى نفيس همّت گمارد. در همان دوران استادان مشهور دانشگاه به قم مى‌آمدند و از نسخه‌هاى نفيس موجود در منزل وی ـ که در هيچ کتابخانه‌اى يافت نمى‌شد ـ بهره مى‌گرفتند.
آقا بزرگ تهرانی در تأليف
الذریعة، از کتابخانه او بيشترين بهره را برده و در جاى‌جاى اين اثر از کتابخانه آیت الله مرعشی ياد مى‌کند.
آیت الله مرعشی پس از تأسيس
مدرسه مرعشیه، در سال ١٣٨٥ق/١٩٦٥م نخست کتابخانه کوچکى در دو اتاق مدرسه مزبور پى‌افکند. آنگاه در سوم
شعبان همان سال، مطابق ١٣٤٤ خورشيدى، با انتقال مجموعه‌اى از
کتاب هاى چاپى و بخشى از نسخه‌هاى
خطى به طبقه سوم مدرسه مرعشيه، با حضور وی و بسيارى از علما و مدرسان حوزه علميه قم ـ کتابخانه جديد گشايش يافت.
چهار سال بعد، زمينى به مساحت هزار مترمربع، روبه‌روى مدرسه مرعشيه که کتابخانه در طبقه سوم آن قرار داشت ـ خريدارى گرديد. در سال ١٣٩٠ق/١٩٧٠م به دست آيت الله مرعشى کلنگ بناى کتابخانه‌اى بزرگ بر زمين زده شد. آنگاه در
پانزدهم شعبان ١٣٩٤/دوازدهم شهريور١٣٥٣/سوم سپتامبر١٩٧٤ به نام کتابخانه عمومى آيت الله العظمى مرعشى نجفى با بيش از شانزده هزار جلد
کتاب خطى و چاپى افتتاح گرديد. در سال ١٣٥٨ش/١٩٧٩م پانصد مترمربع ديگر از زمين هاى سمت غربى کتابخانه خريدارى و به آن ضميمه شد. به اين ترتيب، مجموع زيربناى کتابخانه در پنج طبقه بالغ بر ٤٥٠٠ مترمربع گرديد.
امام خمینی(ره) طى حکمى در تاريخ ٢٤/١٢/١٣٦٧ دولت وقت را موظف نمود که سريعاً کتابخانه را گسترش دهند. در پى اين حکم، ساختمان قديمى شرکت بيمه ايران از سوى دولت به کتابخانه اهدا شد و توليت کتابخانه نيز تعدادى از خانه‌هاى پيرامون کتابخانه را خريدارى کرد؛ در مجموع، غير از ساختمان قديمى کتابخانه، زمين آن بالغ بر ٢٤٠٠ متر گرديد. سپس بررسى و مطالعات لازم براى آماده‌سازى نقشه‌هاى اجرايى ساختمان جديد آغاز گشت. بدين منظور، کارشناسان ايرانى با سفر به کشورهاى مختلف جهان، از ساختمان کتابخانههاى مهم آنها بازديد کردند و پس از بررسى، نهايى آماده و آنگاه طى مراسمى (٢٠ذى‌حجه ٢٢/١٤١٠ تير ١٣/١٣٦٩ژوئيه١٩٩٠) در پى‌گزارش مشروح توليت کتابخانه مرحوم آيت‌الله مرعشى نجفى (ره) نخستين کلنگ ساختمان جديد را به زمين زدند.
کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی براى تحقق بخشيدن به اهداف بنيانگذار آن، از بخش هاى مختلفى تشکيل شده است، که زير نظر مستقيم توليت و رياست کتابخانه انجام وظيفه مى‌نمايند. واحدهای کتابخانه به شرح ذیل است:
متولى کتابخانه بالاترين مقام و مسئول کليه امور است. از سال ١٣٤٥ش حجت‌الاسلام
سید محمود مرعشی، فرزند ارشد و وصيّ بنيانگذار کتابخانه، توليت و رياست کتابخانه را برعهده دارد.
بخش هاى مختلف حوزه ریاست عبارت است از:
• امور موقوفات وابسته به کتابخانه: تعدادى ساختمان مسکونى و تجارى در
قم،
تهران و
اصفهان سال ها قبل از سوى افراد نيکوکار
وقف اين کتابخانه گرديده است.
• روابط عمومى و امور بين‌الملل: مسئوليت هماهنگى و برنامه‌ريزى ميهمانان و بازديدکنندگان داخلى و خارجى و نيز تهيه و تنظيم اخبار کتابخانه و ارائه آن به رسانه‌هاى گروهى براى آگاهى عموم و سایر مسئولیت ها را بر عهده دارد. • تشريفات و استقبال: وظیفه استقبال از ميهمانان و بازديدکنندگان داخلى و خارجى بر عهده بخش تشریفات و استقبال است.
• دبيرخانه: مسئوليت کليه
مکاتبات کتابخانه، اعم از داخلى و خارجى برعهده اين واحد است.
• واحد خواهران: واحد خواهران به منظور دستيابى خواهران پژوهشگر به منابع علمى و ذخاير موجود کتابخانه تشکيل شده است.
•مراسلات: نشانى و مشخصات افراد و مراکزى که از سوى کتابخانه براى آنها
کتاب ارسال مى‌گردد، به وسيله بخش مراسلات از دبيرخانه دريافت مى‌شود.
مرکز خدمات همگانى پاسخگوى مراجعان، اعم از عادى و متخصص، و پژوهشگران خواهر و برادر است. بخش هاى اين مرکز به ترتيب عبارت‌اند از:
• تالار بزرگ ابن‌سينا: اين تالار براى استفاده عموم است و ٢٢٠٠ مترمربع مساحت دارد. • تالار ويژه
کتب حوزوى: در اين تالار طلاب حوزه علميه بدون کارت عضويت و با ارائه هرگونه کارت شناسايى ديگر مى‌توانند از
کتاب هاى موجود در آن استفاده نمايند. • تالار خواجه نصيرالدين طوسى: اين تالار با ظرفيت دويست صندلى به برگزارى همايش ها و اجتماعات گوناگون، به ويژه همايش هاى تخصصى کتابدارى،
کتاب‌پژوهى،
کتاب شناسى و نسخه‌شناسى اختصاص يافته است.
• تالار شيخ مفيد: اين تالار ويژه نشست ها و کنفرانس هاى مختلفى است که کتابخانه برگزار مى‌نمايد. • فروشگاه
کتاب: در اين فروشگاه نشريات کتابخانه و ساير نشريات و
کتب مؤسسه‌هاى گوناگون براى فروش به متقاضيان عرضه مى‌شود.
اين مرکز از بخش هاى اصلى کتابخانه تشکيل شده و داراى واحدهايى به شرح زير است:
• گنجينه نسخه‌هاى
خطى؛
• گنجينه نسخه هاى عکسى (تصويرى)؛
• گنجينه ميکروفيلم و ميکروفيش؛
• گنجينه اسناد
مکتوب؛
• نمايشگاه دائمى نمونه هايى از نسخه هاى نفيس
خطى کتابخانه؛
•گنجينه آثارعلمى
مکتوب و غير
مکتوب بنيانگذار کتابخانه؛
• گنجينه نسخه هاى چاپى بسيارکهن؛ • گنجينه نسخه هاى چاپ سنگى نادر و کمياب؛
• گنجينه هاى مرکزى
کتاب هاى چاپى فارسى، عربى، ترکى،اردو و غيرلاتين؛
• گنجينه روزنامه ها و مجلات ادوارى؛ • گنجينه
کتاب هاى مرجع و قفسه باز
• گنجينه فهارس نسخه هاى
خطى اسلامى کتابخانه هاى جهان؛
• گنجينه
کتاب هاى چاپى و مجلات و روزنامه هاى لاتين؛
• آرشيو
کتب ممنوعه؛ • گنجينه اطلس ها و نقشه هاى جغرافيايى؛
• گنجينه
کتاب هاى چاپى مکرر؛ • تالار بزرگ شيخ طوسى؛
• بخش ويژه پژوهشگران نسخه هاى
خطى و اسناد
مکتوب• مرکز قم شناسى؛ • بخش تبارشناسى؛
• بخش فهرست نگارى نسخه هاى
خطى کتابخانه؛
• بخش بررسى و تنظيم و انتشار آثار علمى مؤسس کتابخانه؛
• بخش تصحيح و تحقيق و پژوهش نسخه هاى
خطى اسلامى.
مرکز خدمات پشتيبانى ادارى داراى بخش هاى گوناگونى به شرح زير است:
• امور مالى : در اين بخش تمامى اسناد هزينه‌ها، اعم از خريد
کتاب و ملزومات و تجهيزات، مورد بررسى قرار مى‌گيرد و پس از تأييد ذيحساب و مسئول امور مالى و نهايتاً متولى کتابخانه قابل پرداخت مى‌شود. تمامى هزينه‌هاى جارى و عمرانى کتابخانه در زمان حيات مؤسس کتابخانه از سوى وی تأمين مى‌گرديده است. پس از درگذشت آیت الله نجفی و بر حسب تصويب نمايندگان
مجلس شورای اسلامی به جز شش تا هفت درصد هزينه‌ها، که از محل کمک هاى مردمى و يا متولى تأمين مى‌شود، بقيه از سوى دولت تأمين مى‌گردد.
• بخش گزينش و امور کارکنان: اين بخش مسئوليت تهيه مقدمات گزينش افراد را در صورت نياز کتابخانه تا مراحل تأييد به عهده دارد.
• بخش آموزش: اين بخش به منظور ارتقاى سطح علمى و تخصّصى کارکنان کتابخانه تشکيل شده است.
مرکز خدمات پشتيبانى اجرايى از چندين واحد و بخش هاى مختلف به ترتيب زير تشکيل گرديده است:
• بخش خدمات رايانه‌اى؛
• مخابرات و شبکه‌هاى ارتباطى داخلى و بين‌المللى
• بخش چاپ و انتشارات؛
• امور نمايشگاه ها؛
• امور همايش ها؛
• مهمانسرا؛
• رستوران؛
• مرکز تأمين و تهيه منابع کتابخانه؛
• بخش لابراتوار عکس و تصوير؛
• دفتر فنى گروه مشاوران ساختمانى؛
• دفتر فصلنامه ميراث شهاب؛ • دفتر تهران؛
• دفتر ترجمه؛ • دفتر طرح و برنامه؛
• امور مربوط به شعب کتابخانه؛
• واحد فنى تأسيساتى؛
• مرکز حفاظت و نگهبانى فيزيکى از کتابخانه؛
• واحد تعميرات.
مرکز پژوهش هاى خدمات فنى از بخش هاى انتخاب و سفارش، ثبت و اعلام، بررسى و وجين
کتاب ها، آماده‌سازى، فهرست نويسى، خدمات فنى، برگه‌آرايى، دبيزشگاه،
پژوهشگاه و مرکز رايانه تشکيل گرديده است. اين مرکز در سال ١٣٧٥. به دستور توليت کتابخانه تأسيس و زير نظر وی انجام وظيفه مى‌نمايد. هدف از راه‌اندازى اين مرکز، ايجاد نظام اطلاع‌رسانى متمرکز، پشتيبانى فنى، فهرست نويسى استاندارد، مجموعه‌سازى، برنامه‌نويسى و مديريت شبکه رايانه براى خدمات بهينه آموزشى و پژوهشى است.
اين مرکز مسئوليت تهيه و اجراى برنامه‌هاى عملى براى حفاظت و نگهدارى از مجموعه ذخاير و اسناد کتابخانه را بر عهده دارد؛ و مشتمل بر چند واحد است:
• عمليات آسيب‌شناسى:
اين بخش داراى يک آزمايشگاه پيشرفته براى شناسايى انواع آسيب هايى است که بر
کتاب ها و اسناد وارد مى‌شوند.
• مرکز قرنطينه و آفت‌زدايى
کتاب ها و اسناد: اين بخش را بيمارستان
کتاب مى‌نامند. در اين بخش سه اتاقک فلزى بوخوردهى پيشرفته خارجى با تجهيزات مربوطه قرار دارد که کار قرنطينه
کتاب ها و اسنادِ (
مکتوب و غيرمکتوب) آسيب ديده را در مدت ٧٢ ساعت انجام مى‌دهد.
• مرکز مرمّت و بازسازى
کتب خطى و اسناد دست نويس: تعدادى از افراد نسخه‌هاى فرسوده و آسيب‌ديده را ترميم و بازسازى مى‌نمايند؛ و تا آن جا که امکان دارد از روش هاى سنتى استفاده مى‌نمايند؛ تجهيزات بسيار پيشرفته نيز در اين مرکز وجود دارد که عبارت‌اند از:
•• مرکز ميکروگرافى کتابخانه:
از آن جا که نسخه‌هاى
خطى ميراث فرهنگى است و وظيفه حفاظت از آنها بر عهده همگان است، اين واحد نيز در کتابخانه شکل گرفته و هدف از تأسيس آن تهيه ميکروفيلم از نسخ
خطى نادر و نفيس کتابخانه است؛
•• مرکز صحافى و جلدسازى
کتابهاى چاپى : در اين مرکز تمامى
کتاب هاى چاپى، عکسى، مجلات و روزنامه‌هاى مختلف، اعم از فارسى و عربى و لاتين، که نياز به جلدسازى يا تعمير دارند، صحافى مى‌گردد.
• • واحد اعلام و اطفاى حريق: اين واحد براى بالا بردن ضريب ايمنى در کتابخانه تشکيل يافته و وظيفه آن پيشگيرى از بروز حوادث ناشى از عدم رعايت نکات ايمنى است.
• گنجينه اشياى غيرمکتوب:
در اين گنجينه اشياى غيرمکتوب، از قبيل فولاد، سکّه، تمبرهاى قديمى ايرانى و خارجى، آلبوم عکس‌هاى قديمى و چند اسطرلاب، نگهدارى مى‌شود. جالب‌ترين آن مجموعه‌اى از قفل هاى فولادى بسيار قديمى از چندين سده قبل است که به درِ
مساجد يا مداس قديمى تعلق داشته‌اند. همچنين مجموعه‌اى از سکه‌هاى قديم قبل از
اسلام و بعد از اسلام تا عصر
قاجار در بين آنها وجود دارد که ٩٦ قطعه آن در شهر
قم در سده‌هاى مختلف ضرب گرديده است.
• آرشيو منابع صوت و تصوير:
در اين آرشيو تعدادى نوارهاى تصويرى و ديسک هاى رايانه‌اى و نيز نوارهاى صوتى گوناگون که از مراسم هاى مختلف و يا مصاحبه‌هاى اشخاص و از سخنان بنيانگذار کتابخانه در مورد نحوه شکل‌گيرى کتابخانه تهيه شده، نگهدارى مى‌شود.
• آرشيو عکس:
در اين آرشيو عکس هاى رنگى و سياه و سفيد قديمى، به ويژه از عصر قاجار، و نيز از مراسم هاى گوناگون که از آغاز به کار کتابخانه تا زمان حاضر برداشته شده نگهدارى مى‌شود.
دايرةالمعارف کتابخانههاى جهان، يکى از واحدهاى فرهنگى، علمى و پژوهشى کتابخانه است که در آذر سال ١٣٧٠ به منظور تدوين و تأليف دايرةالمعارفى تخصصى درباره کتابخانه‌هايى که داراى مجموعه‌هاى
خطى اسلامى هستند، تأسيس يافته است.
هدف از تأسيس چنين مجموعه‌اى از آن جا نشئت گرفته است که مسلمانان و ديگر ملّت ها از پيشينه فرهنگى و تمدن اسلامى اطلاع دقيقى نداشته، و در مقابل، منبع و مرجعى که جامع و علمى باشد و بتواند آنان را به محل اين ذخاير رهنمون سازد در دست نيست.
کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، از بزرگترین کتابخانه های کشور ایران و در ردیف کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه آستانه قدس رضوی است. این کتابخانه بسیاری از
کتب خطی اسلامی جهان را دارا است.
این کتابخانه در حال حاضر به لحاظ مجموعه نسخه های
خطی اسلامی نخستین کتابخانه در کشور
و سومین کتابخانه در جهان اسلام به شمار می‌رود.
• در حال حاضر تعداد نسخه‌هاى
خطى کتابخانه شصت‌هزار عنوان، مشتمل بر بيش از ٣١٠٠٠ مجلد است، که ٦٥ درصد آن به عربى و بقيه به فارسى و اندکى ترکى، اردو، تاتارى، حبشى، پهلوى و لاتين است. اين تعداد نسخه
خطى هيچ‌گاه ثابت نيست و به طور متوسط هر سال بيش از ٧٥٠ تا ١٠٠٠ نسخه
خطى نفيس گزينش شده خريدارى و يا اهدايى به اين گنجينه افزوده مى‌شود. اين نسخه‌ها در موضوعات مختلفى است؛ از جمله:
فقه و
اصول،
کلام و عقايد،
منطق و
فلسفه،
عرفان و
تصوف،
حدیث،
تفسیر و علوم
قرآن، ادبيات،
اخلاق، طبيعيات، تراجم و
رجال و
درایه، انساب، علوم غريبه و اعداد، فيزيک، شيمى، رياضى، جغرافى، هيئت، و نجوم، طب، موسيقى. در ميان اين ذخاير نسخه‌هاى منحصر به فرد بسيارى به خطوط مؤلفان مشهور اسلامى و يا با اجازات آنان مزين است؛ کهن ترين نسخه بدون تاريخ اين گنجينه در حال حاضر بخشى از قرآن کريم به خط کوفى از اواخر سده دوم و سوم هجرى است و نيز قديمى‌ترين نسخه‌هاى تاريخ‌دار دو جزء از قرآن کريم به خط کوفى
علی بن هلال، مشهور به ابن‌بوّاب، است که در
بغداد به سال ٣٩٢ق/١٠٠٢م
کتابت نموده است. همچنين دو جلد
تفسیر تبیان شیخ طوسی که بر خود او خوانده شده مورخ ٤٥٥ ق / ١٠٧٦ م،
نهج البلاغه شریف رضی سال ٤٦٩ق اصلي ترين و کهن ترين نسخه موجود در جهان. • گنجينه نسخه هاى عکسى (تصويرى) مشتمل بر بيش از چهار هزار مجلّد که از نسخه که از نسخه‌هاى
خطى نفيس موجود در کتابخانههاى خارجى، و اندکى از کتابخانههاى داخلى، تهيه شده است. تاکنون دو مجلد از فهرست نسخه‌هاى عکسى اين گنجينه شامل هزار نسخه عکسى چاپ و منتشر گرديده است.
• گنجينه ميکروفيلم و ميکروفيش از دو بخش تشکيل شده است: نخستين بخش ميکروفيلم‌هايى است که از بيش از چهارهزار نسخه
خطى نفيس موجود در کتابخانههاى بزرگ خارجى و اندکى از داخل کشور تهيه شده؛ و بخش ديگر نسخه‌هاى
خطى نفيس موجود در گنجينه اين کتابخانه است، که تا امروز تعداد آنها ١٢٢٠٠ است. اين آمار با ارائه فهرست نسخه‌هاى
خطى در هر سال افزايش مى‌يابد. مجموعه عظيمى از ميکروفيش‌هاى فهرست
کتب چاپ شده در جهان به زبان هاى مختلف وجود دارد که فهرست نخستين
کتابهاى چاپ شده تا پايان سال ١٩٩٥م را شامل و بالغ بر پنجاه ميليون عنوان
کتاب به زبان هاى مختلف جهان است.
• در گنجينه اسناد
مکتوب بيش از صد هزار سند دست نويس از پنج سده قبل تاکنون وجود دارد که شامل احکام شاهان و اميران و حاکمان، اجازات حديث به خطوط علماى بزرگ، عقدنامه‌ها، اسناد تمليکى و غير آنهاست. نيز نامه‌هايى به خطوط علما و مراجع بزرگ، از جمله ده ها نامه از حضرت
امام خمینی(ره) و ديگر رهبران مذهبى جهان اسلام، در ميان آنها موجود است که از سالهاى ١٣٣٨ق تا زمان حيات مؤسس و بنيانگذار کتابخانه به ايشان نوشته‌اند.
• در گنجينه نسخه هاى چاپى بسيارکهن، نمونه‌هايى از نسخه‌هاى چاپى بسيار کهن و نفيس قرار دارد که مشتمل بر نسخه‌هايى به عربى، فارسى، ترکى، لاتين و ارمنى است، که در سده‌هاى دهم و يازدهم هجرى چاپ شده‌اند.
• در گنجينه نسخه هاى چاپ سنگى نادرو کمياب، نسخه‌هاى چاپ سنگى نادر و کمياب به زبانهاى فارسى، عربى، ترکى، اردو، ازبکى، تاتارى و... وجود دارد که اوايل سده سيزدهم به بعد در ايران و چند کشور ديگر چاپ شده است و تعداد آنها به بيش از سى‌هزار جلد مى‌رسد.
• گنجينه هاى مرکزى
کتاب هاى چاپى فارسى، عربى، ترکى،اردو و غيرلاتين: اين گنجينه‌ها به علت گستردگى و حجم بالاى
کتابهاى آن، در حال حاضر صدها هزار مجلد است و در سه طبقه از ساختمان جديد قرار داده شده است. بخش نخست در گنجينه شماره يک و در طبقه دوم ساختمان؛ بخش دوم در گنجينه شماره دو و در طبقه سوم کتابخانه؛ و بخش سوم در گنجينه شماره سوم در طبقه چهار کتابخانه قرار گرفته است. گنجايش
کتاب در اين گنجينه‌ها در مرحله نخست يک و نيم ميليون جلد و در مراحل بعدى با استقرار قفسه‌هاى ريلى بالغ بر پنج ميليون جلد است.
• در گنجينه روزنامه ها و مجلات ادوارى تاکنون بيش از ٢٥٠٠ عنوان مجله و روزنامه به زبانهاى فارسى و عربى و ترکى و اردو (غيرلاتين) وجود دارد که در ميان آنها تعدادى از مجلات و روزنامه‌هاى چاپ سنگى از عصر قاجار و نيز مجلاتى قديمى به زبان عربى چاپ کشورهاى اسلامى از صد سال قبل به چشم مى‌خورد.
• در گنجينه فهارس نسخه هاى
خطى اسلامى کتابخانه هاى جهان، فهارس نسخه‌هاى
خطى اسلامى بيش از شصت کتابخانه در جهان، از جمله ايران، به زبان هاى مختلف وجود دارد که يکى از گنجينه‌هاى تخصصى کتابخانه است و در نوع خود از کامل‌ترين و کم‌نظيرترين آرشيوها به شمار مى‌آيد.
• در گنجينه
کتاب هاى چاپى و مجلات و روزنامه هاى لاتين، دهها هزار جلد
کتاب چاپى به بيش از چهل زبان خارجى چاپ کشورهاى مختلف جهان و نيز بخشى از روزنامه‌ها و مجلات لاتين وجود دارد که تعداد آنها روبه افزايش است. برخى از عناوين موجود در اين گنجينه از
کتب نفيس و کهن به شمار مى‌آيند که سابقه چاپ آنها به صدوپنجاه تا دويست سال قبل برمى‌گردد.
• گلی زواراه، غلامرضا، جامع فضل و فضیلت: مقالات و مقولاتی درباره کارنامه علمی و عملی حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، قم، ۱۳۸۹ش.
کتابخانه آیت اللله مرعشی نجفی
