کتاب الناسخ و المنسوخ فی القرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب الناسخ و المنسوخ فی القرآن اثر محمد بن احمد بن اسماعیل الصفار (
ابو جعفر النحاس ) به
زبان عربی و در موضوع
نسخ قرآن کریم نوشته شده است.
کتاب الناسخ و المنسوخ فی القرآن یکی از قدیمی‌ترین کتابهایی است که درباره نسخ در
قرآن نوشته شده است. مؤلف آن که از علمای
قرن چهارم هجری است در این کتاب سعی نموده است مساله نسخ را در هردو محور آن (مفهومی و مصداقی) بحث نماید. وی برای توضیح مطالب، روش شرح همراه با روایات را انتخاب نمود. بدین گونه که پس از ذکر موضوع، اقوال پیرامون آنرا بیان سپس نظر خود را همراه با چند روایت که مؤید آن است بیان می‌نماید در قسمت دوم (که بحث مصداقی است) سوره‌های قرآن را به ترتیب ذکر نموده و اقوال علما را درباره تعداد
آیات ناسخه آن بیان و سپس اظهار نظر می‌کند.
کتاب درباره مساله
نسخ نوشته شده و مطالب آن را می‌توان به دو قسمت تقسیم نمود:
۱. قسمت اول درباره
مفهوم و
تعریف و
اقسام نسخ است (بحث مفهومی) مانند:
تعریف نسخ، فرق بین نسخ و
بداء، اقسام نسخ و...
۲. در قسمت دوم بحث مصداقی است- در این قسمت
سوره های قرآن را به ترتیب ذکر و تعداد
آیات ناسخ و منسوخ را شرح می‌دهد.
برخی از ویژگیهای کتاب ناسخ و منسوخ نحاس به شرح ذیل است: ۱. مؤلف در ابتدای هرموضوع، حکم مساله را بیان سپس از
روایات برای آن مؤید می‌آورد. ۲. در باب اول، روایاتی را نقل می‌کند که در آنها نسبت به فراگیری دانش
ناسخ و
منسوخ ترغیب شده است. ۳. در بحث مربوط به آیات ناسخ و منسوخ پس از ذکر
آیه - تعداد اقوال در مساله را بیان آنگاه آنها را مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. ۴. سوره‌های قرآن را به ترتیب ذکر و تعداد آیات ناسخ و منسوخ را در هرکدام بیان می‌نماید
۱. در ابتدا کیفیت نسخ را که چه چیزی می‌تواند ناسخ باشد بیان می‌کند و توضیح می‌دهد که نسخ چهار قسم است:
نسخ کتاب به کتاب،
نسخ سنت به سنت،
نسخ سنت به کتاب،
نسخ کتاب به سنت. معتقد است که سه قسم اول جایز ولی قسم چهارم بین علماء اختلافی است. ۲- مطالب بصورت دسته بندی شده ارائه گردیده. مثلا در یک قسمت آیاتی را که گفته شده توسط آیه سیف (فاقتلوا المشرکین) نسخ شده به ترتیب سوره‌ها آورده و یا اینکه سوره‌ها را به ترتیب نام برده، ذکر می‌کند که آیا در آن آیه ناسخ و منسوخ وجود دارد یا ندارد.
کتاب یک جلد شامل دو قسمت است که یک قسمت آن مربوط به
ناسخ و
منسوخ ابی جعفر النحاس و دیگری مربوط به ناسخ و منسوخ
ابن خزیمه فارسی که در پایان کتاب آمده است. مشخصات کتاب به شرح ذیل است: ۱. کاغذ: اعلاء ۲. چاپ: کامپیوتری ۳. جلد: گالینگور ۴. تاریخ انتشار: ۵. نوبت چاپ: دوم ۶. ناشر: مؤسسه کتب الثقافیه-
بیروت ۷. دارای فهرست موضوعات و
آیات. ۸. نام کتاب: الناسخ و المنسوخ فی القرآن الکریم. ۹. مؤلف:
ابو جعفر النحاس.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
