کتاب التوابین ابن قدامه مقدسی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«کتاب التوابین»، تالیف امام موفق الدین، ابو محمد، عبدالله بن احمد بن محمد بن قدامه مقدسی حنبلی (۶۲۰- ۵۴۱ ق)، به
زبان عربی و حاوی ذکر
اخبار برخی از
توابین است که به انگیزه تشویق خواننده به پی گیری اخبار و احوال آنان و پیروی کردن از آنها نگاشته شده است.
ترتیب مطالب کتاب، به این صورت است که نخست،
توبه ملائکه ذکر شده، سپس
توبه انبیاء علیه‌السّلام ، سپس
توبه پادشاهان امت‌های گذشته، سپس
توبه امت‌ها، سپس
توبه آحاد از امت‌ها، سپس
توبه اصحاب
پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، سپس
توبه پادشاهان امت وی و سپس
توبه بقیه امت او. در مجموع، مؤلف، از
توبه ۱۳۰ شخص و گروه یاد کرده است.
مؤلف،
حکایت توابین و ماجرای آنها را که در اعصار مختلف قدیم و جدید روی داده است، از
زمان حضرت آدم علیه‌السّلام تا اوایل
قرن هفتم هجری که خود در آن زندگی می‌کرده، ذکر نموده است. وی، در باب
توبه فرشتگان مقرب، قصه
هاروت و ماروت را نقل کرده است و در بخش
توبه انبیاء علیه‌السّلام ، از
توبه آدم علیه‌السّلام ،
توبه نوح علیه‌السّلام ،
توبه موسی علیه‌السّلام ،
توبه داود علیه‌السّلام ،
توبه سلیمان علیه‌السّلام و
توبه یونس علیه‌السّلام ، سخن گفته است.
در قسمت مربوط به
توبه پادشاهان امت‌های گذشته، از
توبه طالوت،
توبه فرزند پادشاهی از پادشاهان
بنی اسرائیل،
توبه صاحب خورنق،
توبه نعمان بن امرؤ القیس،
توبه پادشاهی از پادشاهان
یمن و... یاد کرده است.
در بخش
توبه امت‌ها،
توبه قوم موسی علیه‌السّلام ،
توبه قوم یونس علیه‌السّلام و
توبه قوم پیامبری از پیامبران را یادآور شده است.
در بخش
توبه آحاد امت‌های پیشین، از
توبه اصحاب غار،
توبه کفل،
توبه عابد و
زن زناکار،
توبه قصاب و جاریه،
توبه صاحب رغیف،
توبه راهبی از بنی اسرائیل و... یاد نموده است.
در بخش
توبه اصحاب رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، از
توبه ابو خیثمه،
توبه کعب بن مالک،
توبه ابو لبابه،
توبه ابو هریره از فتوایش در مورد زنی زناکار،
توبه هبار بن اسود،
توبه ثعلبة بن عبد الرحمن و... سخن به میان آورده است.
در بخش
توبه پادشاهان امت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، از
توبه ذی الکلاع،
توبه امیر و تاجر،
توبه پادشاهی از پادشاهان بصره،
توبه پادشاه و کنیز،
توبه هشام بن عبد الملک،
توبه ابراهیم بن ادهم،
توبه عبدالله بن مرزوق،
توبه امیر حمید بن جابر،
توبه جعفر بن حرب،
توبه هارون الرشید،
توبه موسی بن محمد بن سلیمان هاشمی،
توبه جعفر برمکی و... یاد نموده است.
در قسمت
توبه جماعتی از
امت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، از
توبه حبیب ابی محمد،
توبه زاذان کندی،
توبه مالک بن دینار،
توبه فضیل بن عیاض،
توبه بشر حافی،
توبه ابی عبد رب،
توبه صدقة بن سلیمان جعفری،
توبه ذی النون مصری،
توبه مرتعش،
توبه عبد الرحمن قیس،
توبه ابی حارث و... سخن گفته است.
مقدمه محقق کتاب، عبد القادر ارناووط مشتمل بر مطالبی در مورد کتاب، نسخ خطی کتاب، چاپ کتاب، شرح حال مؤلف و ذکر چند صفحه از نسخه خطی کتاب است.
فهرست محتویات کتاب، در آخر آن ذکر شده است. پاورقی‌ها به بیان اختلاف
نسخ، ذکر کامل آیاتی که در متن قسمتی از آنها آورده شده، ذکر شکل اصلی کلماتی از روایات که در متن کتاب به گونه‌ای دیگر ثبت شده با تکیه بر منابع، توضیح کلمات دشوار و... اختصاص یافته است.
نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
