کاف (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کاف از
واژگان قرآن کریم که
حرف بیست و دوم از
الفبای عربی و بیست و پنجم از
الفبای فارسی است و در حساب
ابجد به جای عدد ۲۰ است و برای آن چند معنی ذکر کرده‌اند، از آن جمله: ۱- کاف
تشبیه، ۲- کاف
تعلیل، ۳- کاف
تاکید یا زائد.
کاف:
حرف بیست و دوم از
الفبای عربی و بیست و پنجم از
الفبای فارسی است در حساب
ابجد به جای عدد ۲۰ است و برای آن چند معنی ذکر کرده‌اند.
کاف دارای معانی مختلفی می‌باشد، که به مناسبت
آیات قرآن سه معنا را ذکر می‌کنیم:
کاف
تشبیه، مثل:
(ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِکَ فَهِیَ کَالْحِجارَةِ اَوْ اَشَدُّ قَسْوَةً...) (سپس دل‌هاى شما بعد از اين همه
کفران سخت شد؛ همچون سنگ، يا سخت‌تر!).
کاف
تعلیل، مثل:
(وَ اذْکُرُوهُ کَما هَداکُمْ) یعنی: «او را
یاد کنید زیرا شما را
هدایت کرده است».
ابن هشام در
مغنی گوید: گروهی بدان قائلند و اکثر آن را نفی کرده و گفته‌اند کاف به معنای تعلیل نمی‌آید و گروهی آن را مشروط به وجود «ما» دانسته‌اند چنانکه در
آیه گذشت؛
ولی حق این است که کاف بدون «ما» هم برای تعلیل آید مثل:
(وَیْکَاَنَّهُ لا یُفْلِحُ الْکافِرُونَ) یعنی: «
تعجب کن زیرا
کفّار رستگار نمی‌شوند».
طبرسی (رحمه‌الله) کاف را در آیه تشبیه دانسته است.
کاف
تاکید که آن را زائد نیز گویند، مثل:
(لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‌ءٌ) (هيچ چيز همانند او نيست).
در مغنی و
اقرب الموارد گفته تقدیر آیه این است «لیس مثله شی‌ء» و اگر زاید نباشد معنی چنین می‌شود: «مثل خدا را مثلی نیست» و آن اثبات مثل برای خداست و محال می‌باشد، ابن هشام اضافه کرده که زیادت کاف برای تاکید نفی مثل است، زیرا زیادت
حرف به حکم تکرار جمله است؛
ابن جنّی گفته: چون بخواهند در نفی فعل مبالغه کنند گویند: «مثلک لا یفعل».
در
مجمع فرموده، کاف، زائد و برای تاکید نفی است.
در
کشّاف گفته: آن برای مبالغه در
نفی است وقتی که گوئیم: «مثلک لا یبخل» یعنی تو حتما
بخل نمی‌کنی.
معانی دیگر کاف را در
کتب لغت ببینید.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "کاف"، ج۶، ص۷۰.
