• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کاف (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




کاف از واژگان قرآن کریم که حرف بیست و دوم از الفبای عربی و بیست و پنجم از الفبای فارسی است و در حساب ابجد به جای عدد ۲۰ است و برای آن چند معنی ذکر کرده‌اند، از آن جمله: ۱- کاف تشبیه، ۲- کاف تعلیل، ۳- کاف تاکید یا زائد.



کاف: حرف بیست و دوم از الفبای عربی و بیست و پنجم از الفبای فارسی است در حساب ابجد به جای عدد ۲۰ است و برای آن چند معنی ذکر کرده‌اند.


کاف‌ دارای معانی مختلفی می‌باشد، که به مناسبت آیات قرآن سه معنا را ذکر می‌کنیم:

۲.۱ - کاف تشبیه

کاف تشبیه، مثل‌: (ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُکُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِکَ فَهِیَ کَالْحِجارَةِ اَوْ اَشَدُّ قَسْوَةً...) (سپس دل‌هاى شما بعد از اين همه کفران سخت شد؛ همچون سنگ، يا سخت‌تر!).

۲.۲ - کاف تعلیل

کاف تعلیل، مثل‌: (وَ اذْکُرُوهُ کَما هَداکُمْ‌) یعنی: «او را یاد کنید زیرا شما را هدایت کرده است». ابن هشام در مغنی گوید: گروهی بدان قائلند و اکثر آن را نفی کرده و گفته‌اند کاف به معنای تعلیل نمی‌آید و گروهی آن را مشروط به وجود «ما» دانسته‌اند چنانکه در آیه گذشت؛ ولی حق این است که کاف بدون «ما» هم برای تعلیل آید مثل‌: (وَیْکَاَنَّهُ لا یُفْلِحُ الْکافِرُونَ‌) یعنی: «تعجب کن زیرا کفّار رستگار نمی‌شوند».
طبرسی (رحمه‌الله) کاف را در آیه تشبیه دانسته است.

۲.۳ - کاف تاکید یا زائد

کاف تاکید که آن را زائد نیز گویند، مثل‌: (لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‌ءٌ) (هيچ چيز همانند او نيست).
در مغنی و اقرب الموارد گفته تقدیر آیه این است «لیس مثله شی‌ء» و اگر زاید نباشد معنی چنین می‌شود: «مثل خدا را مثلی نیست» و آن اثبات مثل برای خداست و محال می‌باشد، ابن هشام اضافه کرده که زیادت کاف برای تاکید نفی مثل است، زیرا زیادت حرف به حکم تکرار جمله است؛ ابن جنّی گفته: چون بخواهند در نفی فعل مبالغه کنند گویند: «مثلک لا یفعل».
در مجمع فرموده، کاف، زائد و برای تاکید نفی است. در کشّاف گفته: آن برای مبالغه در نفی است وقتی که‌ گوئیم: «مثلک لا یبخل» یعنی تو حتما بخل نمی‌کنی.
معانی دیگر کاف را در کتب لغت ببینید.


۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۷۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۷۳۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۳۵۴.    
۴. بقره/سوره۲، آیه۷۴.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۱.    
۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۲۰۲.    
۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱، ص۳۰۶.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۲۸۰.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۲۲۰.    
۱۰. بقره/سوره۲، آیه۱۹۸.    
۱۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۸۰.    
۱۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲، ص۱۱۷.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۲۷.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۲۵۵.    
۱۵. انصاری، ابن هشام، مغنی اللبیب، ج۱، ص۳۱۰.    
۱۶. قصص/سوره۲۸، آیه۸۲.    
۱۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۸۱.    
۱۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۱۱۹.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۴۱۹.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۲۴۰.    
۲۱. شوری/سوره۴۲، آیه۱۱.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۸۴.    
۲۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۲۶.    
۲۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۳۳.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۶.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۰۵.    
۲۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۴، ص۵۰۳.    
۲۸. انصاری، ابن هشام، مغنی اللبیب، ج۱، ص۱۷۹.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۶.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۰۵.    
۳۱. زمخشری، کشاف، ج۴، ص۲۱۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "کاف"، ج۶، ص۷۰.    






جعبه ابزار