• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

پستان (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


پستان، برآمدگی از نوع غدد است که وظیفه‌اش در جنس ماده تراوش شیر برای تغذیه طفل است.
[۱] لغت‌نامه، ج۴، ص۴۸۸۹، «پستان».



معادل عربی پستان واژه‌هایی مانند ثَدْی، لابِنه، ضَرَّه و کُعْب است.
[۲] لغت‌نامه، ج۴، ص۴۸۹۰.


هر انسانی دو پستان دارد؛ اما فقط پستان زنان بالغ قادر به تولید شیر است و پستان در جنس نر بر اثر فقدان‌ هورمونهای جنسی لازم، به صورت کامل رشد و نمو نمی‌کنند. پستانها شامل سلولهایی ترشحی است که غدد شیری تشکیل داده و این غدد به وسیله کانالهایی به نام مجاری شیری به نوک پستان راه می‌یابد. این غدد در دختران بین سالهای ۱۰ تا ۱۲ سالگی شروع به نمو می‌کند و تا ۱۸ سالگی ادامه می‌یابد و زمانی که زن باردار می‌شود مجاری و غدد شیری تکامل نهایی یافته، شروع به تولید و تراوش شیر می‌کند.
[۳] الموسوعة العربیه، ج۸، ص۱۰.


در سوره مؤمنون تغذیه انسانها با شیر چارپایان مایه عبرت دانسته شده:«و اِنَّ لَکُم فِی الاَنعمِ لَعِبرَةً نُسقیکُم مِمّا فی بُطونِها...»
[۴] مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲۱.    
و در سوره نحل این موضوع با تفصیل بیشتری بیان گردیده است: «و اِنَّ لَکُم فِی الاَنعمِ لَعِبرَةً نُسقیکُم مِمّا فی بُطونِهِ مِن بَینِ فَرث ودَم لَبَنًا خالِصًا سائِغًا لِلشّرِبین؛همانا چارپایان برای شما مایه عبرت است. از آنچه در شکمهایشان است؛ از بین غذاهای هضم شده (سرگین) و خون، شیری به شما می‌نوشانیم که خالص و گواراست».
[۵] نحل/سوره۱۶، آیه۶۶.    
برخی مفسران با استناد به روایتی از ابن‌عباس بطن را به سیرابی تفسیر کرده‌اند که هرگاه علف در سیرابی جای گیرد قسمت زیرین آن سرگین و بالای آن خون و وسط آن شیر می‌گردد و خون در عروق و شیر در پستان جای گرفته و سرگین به همان حال که‌بود می‌ماند.
[۶] مجمع البیان فی تفسیر القرآن، طبرسی، فضل بن حسن، ج۶، ص۱۷۲.    
[۷] مجمع البیان فی تفسیر القرآن، طبرسی، فضل بن حسن، ج۷، ص۱۸۲.    


۳.۱ - منظور از «مِن بَینِ فَرث وَ دَم»

علامه طباطبایی منظور از «مِن بَینِ فَرث وَ دَم» را مجاورت جایگاه شیر با سرگین و خون می‌داند که جایگاه سرگین در سیرابی و جایگاه شیر در انتهای شکم بین پاها و جایگاه خون در شریانهاست.
[۸] المیزان فی تفسیر القرآن، طباطبایی، سیدمحمد حسین، ج۱۲، ص۲۸۸.    
برخی پیروان تفسیر علمی براساس یافته‌های پزشکی، مقصود از «مِن بَینِ فَرث وَ دَم» را گذر از مراحل گوناگون تولید شیر، شامل عبور خون از دستگاه گوارش و جذب مواد مغذّی از آن و سپس گذر خون از پستان و جذب مواد لازم برای تولید شیر توسط آن‌ها می‌داند
[۹] اولین دانشگاه، ج۶، ص۶۵_۶۶.
و ذکر «فَرث» (شکمبه) را به این جهت می‌داند که برخی از عناصر موجود در شیر در غذا نبوده، بلکه در دستگاه گوارش ساخته شده و وارد خون شده است و از آن‌جا به پستان می‌رود.
[۱۰] اولین دانشگاه، ج۶، ص۸۷_۸۸.


در سوره نبأ ضمن بیان پاداشهای خداوند به پرهیزکاران در روز قیامت به «کَواعِبَ أتراباً» اشاره‌شده که «کواعب» به معنای دوشیزگان نار پستان است
[۱۱] اطیب البیان، ج۱۴، ص۳۶۳.
[۱۲] راهنما، ج۲۰، ص۴۸.
که پستانهایشان کمی برجسته و گرد شده
[۱۳] حاشیة القونوی، ج۲۰، ص ۳۴.
[۱۴] تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، ج۲۶، ص۴۸.    
و هنوز خمیده و‌آویزان نگردیده است.
[۱۵] التفسیر المنیر، زحیلی، وهبه، ج۳۰، ص۲۲ ۲۳.    
در تفاسیر روایی نیز این معنا از اهل بیت (علیهم‌السلام) نقل شده است.
[۱۶] تفسیر نورالثقلین، حویزی، عبدعلی بن جمعه، ج۵، ص۴۹۵.    
[۱۷] البرهان، ج۵، ص۵۶۹.

گفته شده:این دوشیزگان در سن حدود ۱۶‌سالگی هستند و در این سن طراوت و زیبایی دختران به حداکثر می‌رسد.
[۱۸] حاشیة القونوی، ج۲۰، ص۳۵.
مفسران «أتراباً» را به معنای همسن و سال بودن دوشیزگان با یکدیگر
[۱۹] الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، زمخشری، محمد بن عمر، ج۴، ص۶۹۰.    
[۲۰] المسمی انوار التنزیل و اسرار التاویل (تفسیر بیضاوی)، بیضاوی، عبدالله بن عمر، ج۵، ص۴۴۳.    
[۲۱] التفسیر المنیر، زحیلی، وهبه، ج۳۰، ص۲۳.    
یا با شوهرانشان
[۲۲] تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، ج۲۶، ص۴۸ و ۴۹.    
یا به معنای نهایت فروتنی و اطاعت آنان از شوهرانشان
[۲۳] التحقیق فی کلمات القرآن، مصطفوی، حسن، ج۱، ص۳۸۳.    
دانسته‌اند.

انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیضاوی؛ اولین دانشگاه و آخرین پیامبر؛ البرهان فی تفسیرالقرآن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تفسیر اطیب البیان؛ تفسیر راهنما؛ التفسیر المنیر فی‌العقیدة والشریعة والمنهج؛ تفسیر نمونه؛ تفسیر نورالثقلین؛ حاشیة القونوی علی تفسیر البیضاوی؛ الکشاف؛ لغت‌نامه؛ مجمع البیان فی تفسیرالقرآن؛ الموسوعة العربیة العالمیه؛ المیزان فی تفسیر القرآن

۱. ↑ لغت‌نامه، ج۴، ص۴۸۸۹، «پستان».
۲. ↑ لغت‌نامه، ج۴، ص۴۸۹۰.
۳. ↑ الموسوعة العربیه، ج۸، ص۱۰.
۴. ↑ مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲۱.    
۵. ↑ نحل/سوره۱۶، آیه۶۶.    
۶. ↑ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، طبرسی، فضل بن حسن، ج۶، ص۱۷۲.    
۷. ↑ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، طبرسی، فضل بن حسن، ج۷، ص۱۸۲.    
۸. ↑ المیزان فی تفسیر القرآن، طباطبایی، سیدمحمد حسین، ج۱۲، ص۲۸۸.    
۹. ↑ اولین دانشگاه، ج۶، ص۶۵_۶۶.
۱۰. ↑ اولین دانشگاه، ج۶، ص۸۷_۸۸.
۱۱. ↑ اطیب البیان، ج۱۴، ص۳۶۳.
۱۲. ↑ راهنما، ج۲۰، ص۴۸.
۱۳. ↑ حاشیة القونوی، ج۲۰، ص ۳۴.
۱۴. ↑ تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، ج۲۶، ص۴۸.    
۱۵. ↑ التفسیر المنیر، زحیلی، وهبه، ج۳۰، ص۲۲ ۲۳.    
۱۶. ↑ تفسیر نورالثقلین، حویزی، عبدعلی بن جمعه، ج۵، ص۴۹۵.    
۱۷. ↑ البرهان، ج۵، ص۵۶۹.
۱۸. ↑ حاشیة القونوی، ج۲۰، ص۳۵.
۱۹. ↑ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، زمخشری، محمد بن عمر، ج۴، ص۶۹۰.    
۲۰. ↑ المسمی انوار التنزیل و اسرار التاویل (تفسیر بیضاوی)، بیضاوی، عبدالله بن عمر، ج۵، ص۴۴۳.    
۲۱. ↑ التفسیر المنیر، زحیلی، وهبه، ج۳۰، ص۲۳.    
۲۲. ↑ تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ناصر، ج۲۶، ص۴۸ و ۴۹.    
۲۳. ↑ التحقیق فی کلمات القرآن، مصطفوی، حسن، ج۱، ص۳۸۳.    


دائرةالمعارف قرآن کریم، جلد ششم، برگرفته از مقاله«پستان».    


رده‌های این صفحه : موضوعات قرآنی
جعبه ابزار