وِجْهَة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وِجْهَة:
(وَ لِكُلٍّ وِجْهَةٌ) وِجْهَة: به معنى «جهت» يا چيزى كه
انسان به آن رو مى‌كند، مانند
قبله.
بعضى آن را مصدر مى‌دانند و بعضى گفته‌اند اسم است.
به موردی از کاربرد
وِجْهَة در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ لِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَاسْتَبِقُواْ الْخَيْرَاتِ أَيْنَ مَا تَكُونُواْ يَأْتِ بِكُمُ اللّهُ جَمِيعًا إِنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) (هر امتى
قبله‌اى دارد كه
خداوند آن را تعيين كرده است و به جاى گفتگو درباره
قبله، در نيكی‌ها و اعمال خير، بر يكديگر سبقت جوييد. هر جا باشيد، خداوند همه شما را در روز
رستاخیز حاضر مى‌كند؛ زيرا او، بر هر چيزى تواناست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه (وجهة) بمعناى چيزيست كه آدمى رو به آن مى‌كند، مانند
قبله، كه آن نيز بمعناى چيزى است كه انسان متوجه آن می‌شود، در اين
آیه بيان سابق را خلاصه نموده عبارت اخرايى مى‌آورد، تا مردم را
هدایت كند، به اين‌كه مسئله
قبله را تعقيب نكنند و بيش از اين در باره آن بگو مگو راه نيندازند و معنايش اين است كه هر قوم براى خود
قبله‌اى دارند، كه بر حسب اقتضاى مصالحشان برايشان تشريع شده است.
خلاصه،
قبله يک امر قراردادى و اعتبارى است، نه يک امر تكوينى ذاتى، تا تغيير و تحول نپذيرد، با اين حال، ديگر بحث كردن و مشاجره به راه انداختن درباره آن فائده‌اى براى شما ندارد، اين حرف‌ها را بگذاريد و به دنبال خيرات شتاب بگيريد و از يكديگر سبقت جوييد كه
خدای تعالی همگى شما را در روزى كه شكى در آن نيست جمع مى‌كند و لو هر جا كه بوده باشيد. كه خدا بر هر چيزى توانا است.
مفسران براى
آیه مورد بحث:
(وَ لِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهٰا)
چند معنى ذكر كرده‌اند:
• براى هر امّتى قبله‌اى است كه خداى تعالى گرداننده روی‌ها به طرف آن است.
• براى هر امتى قبله‌اى است كه روى خود را به سوى آن گرداننده‌اند.
• براى هر جمعيتى، جهت، طريقه و شريعتى است كه خداى تعالى آنان را متوجه آن ساخته است.
• هركس داراى طريقه و مسلكى است كه روآورنده به آن است.
و امّا تفسير نمونه به نقل از الميزان پيرامون اين آيه مى‌نويسد: ظاهر آيه اين است كه اشاره به
قبله‌هاى مختلفى است كه خدا براى امّت‌ها قرار داده، ولى بعضى احتمال داده‌اند كه اشاره به معنى وسيع‌ترى است كه شامل روش‌ها و برنامه‌هاى تكوينى مى‌شود و در
حقیقت معنى قضا و قدر تكوينى نيز از آن منظور بوده. در اين مورد بايد گفت، البته اگر
قراين قبل و بعد اين آيه نبود، چنين تفسيرى امكان‌پذير بود.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «وِجْهَة»، ج۴، ص۶۳۱.
