وَلِیّ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَلِىّ: (مِنْ وَلِيٍّ وَ لا واقٍ) «ولىّ» (سرپرست و حافظ) از مادّه «
وَلاء» و «
واق» (نگهدارنده) گر چه از نظر معنا شبيه‌اند ولى اين تفاوت را دارند كه يكى جنبه اثباتى را بيان مى‌كند و ديگرى جنبه نفى را، يكى به معناى نصرت و يارى است و ديگرى به معناى دفاع و نگهدارى.
در مورد فرق ميان
«ولىّ» و
«نصير» بعضى گفته‌اند:
«ولىّ» كسى‌است كه بدون درخواست به انسان كمک كند، اما
«نصير» مفهومى اعم دارد. اين احتمال نيز وجود دارد كه
«ولىّ» اشاره به سرپرستى است كه به حكم ولايت و بدون درخواست، حمايت و كمک مى‌كند، و
«نصير» فريادرسى است كه بعد از تقاضاى كمك به يارى انسان مى‌شتابد.
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
وَلِیّ:
(وَكَذَلِكَ أَنزَلْنَاهُ حُكْمًا عَرَبِيًّا وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءهُم بَعْدَ مَا جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللّهِ مِن وَلِيٍّ وَلاَ وَاقٍ) (همان‌گونه كه به پيامبران پيشين
کتاب آسمانی داديم. بر تو نيز اين قرآن را بعنوان فرمان روشن و صريحى نازل كرديم؛ و اگر بعد از علم و دانشى كه به تو رسيده از هوس‌هاى آنان پيروى كنى، در برابر خدا، نه سرپرستى خواهى داشت و نه نگهدارنده‌اى.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: معناى آيه چنين مى‌شود: هم چنان كه بر
اهل کتاب (
یهود و
نصاری) كتاب نازل كرديم، بر تو نيز اين قرآن را نازل كرديم، بزبان خودت، و در حالى كه مشتمل بر حكم الهى، و يا در حالى كه حاكم بين مردم است، و تو اگر خواسته‌هاى اهل كتاب را پيروى كنى، و مانند ايشان طمع بدارى كه بغير قرآن آيت ديگرى بر تو نازل شود، و يا با ايشان مداهنه نموده، به پاره‌اى از احكام منسوخه و يا تحريف شده ايشان تمايل كنى، ما تو را به عقوبت مى‌گيريم، و در آن وقت است كه بغير خدا دادرسى نخواهى داشت و كسى تو را از عذاب خدا نجات نتواند داد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَلَوْ شَاء اللَّهُ لَجَعَلَهُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِن يُدْخِلُ مَن يَشَاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَالظَّالِمُونَ مَا لَهُم مِّن وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ) (و اگر خدا مى‌خواست همه آنها را به اجبار امّت واحدى قرار مى‌داد، (ولى هدايت اجبارى سودى ندارد)؛ امّا خداوند هر كس را بخواهد در رحمتش وارد مى‌كند، و براى ستمكاران، سرپرست و ياورى نيست.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: بين داخل كردن در رحمت خود و بين ولى و ياور نداشتن كفار مقابله انداخته، و مى‌فهماند آنهايى كه داخل در رحمت خدا مى‌شوند، هم ولى دارند كه وليشان خداست، و هم نصير. و در مقابل آنهايى كه ولى و ناصر ندارند داخل در رحمت او نمى‌شوند، و نيز مى‌فهماند مراد از رحمت، بهشت است، و لازمه نداشتن ولى و ناصر،
جهنم است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «وَلِیّ»، ص۶۱۷.
