ولایت انصار (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
انصار نسبت به
مؤمنان غیر مهاجر، هیچ
ولایتی ندارند، مگر در صورتی که از انصار در مورد حفظ
دین طلب
نصرت بکنند، در این صورت بر انصار لازم است آنها را یاری کنند.
ولایت بین
انصار و
مؤمنان غیر مهاجر از سوی
خدا مقرر نشد:
... والذین
ءامنوا ولم یهاجروا ما لکم من ولـیتهم من شیء... «.... . و آنها که
ایمان آوردند و
مهاجرت نکردند، هیچ گونه
ولایت (
دوستی و تعهدی) در برابر آنها ندارید تا
هجرت کنند! و (تنها) اگر در (حفظ)
دین (خود) از شما یاری طلبند، بر شماست که آنها را یاری کنید....»
آنها که ایمان آوردند و مهاجرت نکردند و به جامعه نوین شما نپیوستند هیچگونه
ولایت و تعهد و مسئولیتی در برابر آنها ندارید تا اقدام به هجرت کنند" (و الذین آمنوا و لم یهاجروا ما لکم من ولایتهم من شی ء حتی یهاجروا) و در جمله بعد تنها یک نوع حمایت و مسئولیت را استثنا کرده و آن را در‌باره این گروه اثبات می کند و می گوید: " هر گاه این گروه (مؤمنان غیر مهاجر) از شما بخاطر حفظ دین و آئینشان یاری بطلبند (یعنی تحت فشار شدید
دشمنان قرار گیرند) بر شما لازم است که بیاری آنها بشتابید" (و ان استنصروکم فی الدین فعلیکم النصر).
" مگر زمانی که مخالفان آنها جمعیتی باشند که میان شما و آنان
پیمان ترک مخاصمه بسته شده" (الا علی قوم بینکم و بینهم میثاق) و به تعبیر دیگر لزوم
دفاع از آنان در صورتی است که در برابر دشمنان مشترک قرار گیرند اما اگر در برابر کفاری که با شما پیمان بسته اند واقع شوند
احترام به پیمان از دفاع از این گروه بیحال لازمتر است!.
" و الذین آمنوا و لم یهاجروا... "معنای این
آیه روشن است. این آیه
ولایت را در میان
مؤمنین مهاجرین و انصار و میان مؤمنینی که مهاجرت نکردند نفی می کند، و می فرماید: میان دسته اول و دسته دوم هیچ قسم
ولایتی نیست جز
ولایت نصرت، اگر دسته دوم از شما یاری طلبیدند یاریشان بکنید،
ولی بشرطی که با قومی سر
جنگ داشته باشند که بین شما و آن قوم
عهد و پیمانی نباشد.
انصار و مهاجران بر یک دیگر
ولایت دارند:
ان الذین
ءامنوا وهاجروا وجـهدوا بامولهم وانفسهم فی سبیل الله والذین ءاووا ونصروا اولـئک بعضهم اولیآء بعض والذین
ءامنوا ولم یهاجروا ما لکم من ولـیتهم من شیء حتی یهاجروا... «کسانی که ایمان آوردند و هجرت نمودند و با اموال و جانهای خود در راه خدا جهاد کردند، و آنها که پناه دادند و یاری نمودند، آنها یاران یکدیگرند و آنها که ایمان آوردند و مهاجرت نکردند، هیچ گونه
ولایت (دوستی و تعهدی) در برابر آنها ندارید تا هجرت کنند! و (تنها) اگر در (حفظ) دین (خود) از شما یاری طلبند، بر شماست که آنها را یاری کنید، جز بر ضد گروهی که میان شما و آنها، پیمان (ترک مخاصمه) است و خداوند به آنچه عمل می کنید، بیناست!»
(ان الذین آمنوا و هاجروا و جاهدوا باموالهم و انفسهم فی سبیل الله و الذین آووا و نصروا اولئک بعضهم اولیاء بعض).
در این قسمت از آیه اشاره بدو گروه شده است، یعنی مؤمنانی که در مکه ایمان آورده بودند و پس از آن به مدینه هجرت کردند، و مؤمنانی که در
مدینه به
پیامبر ایمان آوردند و به یاری و حمایت او و مهاجران برخاستند، و آنها را
اولیاء و حامیان و متعهدان در برابر یکدیگر معرفی می‌کند.
شرکت در
جهاد با
مال و
جان از سوی مجاهدان و یاری مهاجران از سوی انصار، شرط برخورداری هر یک از
ولایت مقرر شده از جانب
خداوند است:
ان الذین
ءامنوا وهاجروا وجـهدوا بامولهم وانفسهم فی سبیل الله والذین ءاووا و نصروا اولـئک بعضهم اولیآء بعض... «کسانی که ایمان آوردند و هجرت نمودند و با
اموال و جانهای خود در راه
خدا جهاد کردند، و آنها که پناه دادند و یاری نمودند، آنها یاران یکدیگرند و آنها که ایمان آوردند و مهاجرت نکردند، هیچ گونه
ولایت (دوستی و تعهدی) در برابر آنها ندارید تا هجرت کنند! و (تنها) اگر در (حفظ) دین (خود) از شما یاری طلبند، بر شماست که آنها را یاری کنید، جز بر ضد گروهی که میان شما و آنها،
پیمان (ترک مخاصمه) است و خداوند به آنچه عمل می کنید، بیناست!»
در پایان آیه برای رعایت حدود این مسئولیتها و دقت در انجام این مقررات می گوید" و خداوند به آنچه انجام می دهید
بصیر و
بینا است" (و الله بما تعملون بصیر) همه اعمال شما را می بیند و از تلاشها و کوششها و مجاهدتها و احساس مسئولیتها آگاه است، همچنین از بی اعتنایی و
سستی و
تنبلی و عدم احساس مسئولیت در برابر این وظائف بزرگ با خبر می باشد!.
خداوند میان این دو طائفه
ولایت برقرار کرده و فرموده: " اولئک بعضهم اولیاء بعض" و این
ولایت معنایی است اعم از
ولایت میراث و
ولایت نصرت و
ولایت امن. به این معنا که حتی اگر یک فرد
مسلمان کافری را
امان داده باشد امانش در میان تمامی
مسلمانان نافذ است، بنا بر این همه مسلمانان نسبت به یکدیگر
ولایت دارند یک
مهاجر ولی تمامی مهاجرین و انصار است، و یک انصاری
ولی همه انصار و مهاجرین است، و دلیل همه اینها این است که
ولایت در آیه بطور مطلق ذکر شده.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۲۴۱، برگرفته از مقاله «ولایت انصار».
