ولایت (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَلایَة (به فتح واو و لام و یاء) و
وِلایَة (به کسر واو و فتح لام و یاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای قرابت هستند.
راغب گوید:
ولایت به کسر واو به معنای نصرت و به فتح واو به معنای تولّی امر است.
وَلایَة و
وِلایَةهر دو به معنای قرابت است. راغب گوید:
ولایت به کسر واو به معنای نصرت و به فتح واو به معنای تولّی امر است و به قولی هر دو یکی و حقیقتش تولّی امر است.
قاموس نیز در اوّل هر دو را یکی گرفته است.
در
صحاح از ابن سکّیت نقل کرده
ولایت به کسر واو به معنای تسلّط و به فتح و کسر واو به معنای نصرت و
یاری است.
نگارنده گوید: ظاهر آنست که هر دو به معنای قرابت است چنانکه در
اقرب الموارد گفته و مطابق با معنای اوّلی است و مراد از آن در آیه تسلّط و تدبیر است.
(و هُنالِکَ الْوَلایَةُ لِلَّهِ الْحَقِّ هُوَ خَیْرٌ ثَواباً وَ خَیْرٌ عُقْباً) «آنجا تسلّط و تدبیر حق برای خداست او بهتر است از حیث
ثواب و عاقبت نه آنچه
مشرک به آن امیدوار بود.»
ولایة را در آیه با کسر و فتح واو خوانده‌اند. آیه بعد از آیاتی آمده که راجع به مباحثه، یک مشرک و مؤمن است که بالاخره امید مشرک مبدّل به یاس شده و محصولی که در مقابل خدا به آن دل بسته بود از بین می‌رود و تسلّط خدا و اینکه همه چیز با تدبیر خدا است روشن می‌شود.
(وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا مَا لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ حَتَّی یُهاجِرُوا) (و آنها كه
ایمان آوردند و
مهاجرت نكردند، هيچ گونه
ولايت (دوستى و تعهّدى) در برابر آنها نداريد تا هجرت كنند!)
این آیه
ولایت و قرابت و آثار آن را که میان
مهاجران و
انصار بود از کسانی که ایمان آورده و هجرت نکرده بودند نفی می‌کند مگر
ولایت نصرت را در ذیل آیه فرموده:
(وَ اِنِ اسْتَنْصَرُوکُمْ فِی الدِّینِ فَعَلَیْکُمُ النَّصْرُ) پس مراد از
ولایت،
ولایت ارث و
ولایت امان دادن و غیره است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ولایه»، ج۷، ص۲۵۴.
