وقی (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَقَی (به فتح واو و قاف) از
واژگان نهج‌البلاغه به معنای حفظ
شی‌ء است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج‌البلاغه به کار رفته است؛ مانند:
تَقْوی (به فتح تاء و سکون قاف) به معنای پرهیز کردن،
اَتْقی (به فتح همزه و قاف) به معنای پرهیزگارتر،
مُتَّقی (به ضم میم و فتح تاء مشدده و کسر قاف) و
تَقی (به فتح تاء و کسر قاف) هر دو به معنای تقوی کار و پرهیزکار،
وَاقی (به فتح واو و کسر قاف) به معنای مصون دارنده و محفوظ دارنده و
تَقِیَّه (به فتح تاء و کسر قاف و فتح یاء مشدده) به معنای پنهان نمودن. از این مادّه مواردی متعدد در
نهج‌البلاغه آمده است.
وَقَیبه معنای حفظ شی‌ء است از آن‌چه
اذیت و ضرر می‌رساند.
بعضی از مواردی که در
نهج‌البلاغه استفاده شده‌اند به شرح ذیل می‌باشند.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
تقوی فرموده:
«فَمَنْ أَخَذَ بِالتَّقْوَى عَزَبَتْ عَنْهُ الشَّدائِدُ بَعْدَ دُنُوِّها، وَاحْلَوْلَتْ لَهُ الاُْمورُ بَعْدَ مَرارَتِها، وَانْفَرَجَتْ عَنْهُ الاَْمْواجُ بَعْدَ تَراكُمِها، وَأَسْهَلَتْ لَهُ الصِّعابُ بَعْدَ إِنْصابِها، وَهَطَلَتْ عَلَيْهِ الْكَرامَةُ بَعْدَ قُحوطِها، وَتَحَدَّبَتْ عَلَيْهِ الرَّحْمَةُ بَعْدَ نُفورِها، وَتَفَجَّرَتْ عَلَيْهِ النِّعَمُ بَعْدَ نُضوبِها، وَوَبَلَتْ عَلَيْهِ الْبَرَكَةُ بَعْدَ إِرْذاذِها.» «آن‌كس كه دست به دامن
تقوا زند، شدايد و سختى‌ها پس از نزديک شدن از وى دور گردند؛ تلخی‌ها شيرين، امواج ناراحتی‌هاى متراكم از هم گشوده، مشكلات پى‌در‌پى و خسته كننده آسان، مجد و
عظمت و بزرگواری‌هاى از دست رفته همچون
باران دانه درشت بر او فرو بارند،
رحمت قطع شده
خداوند به او عطف توجّه كند، نعمت‌ها پس از فرونشستن به جوشش آيند و
برکات كم شده، به فراوانى بر او ببارند.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره
تقوی فرمود:
«فَإِنَّ تَقْوَى اللهِ مِفْتاحُ سَداد، وَذَخيرَةُ مَعاد، وَعِتْقٌ منْ كلِّ مَلَكَة.»«
تقوا و
ترس از
خدا کلید گشايش دروازه‌هاى
راستی و درستى است و ذخيره
رستاخیز و سبب
آزادی از هرگونه
بردگی (
شیطان) و
نجات از هرگونه
هلاکت.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره غلبه بر
ترس فرمود:
«إِذا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فيهِ، فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقّيهِ أَعْظَمُ مِمّا تَخافُ مِنْهُ.»«هنگامى كه از چيزى زياد مى‌ترسى خود را در آن بيفكن! كه (گاه) آن ترس از خود آن چيز سخت سعه صدر است.»
(شرح‌های حکمت:
)
در خصوص توصیه‌ای بهداشتی فرموده است:
«تَوَقَّوا الْبَرْدَ فِی اَوَّلِهِ، وَتَلَقَّوْهُ فی آخِرِهِ، فَاِنَّهُ یَفْعَلُ فی الاْبْدانِ کَفِعْلِهِ فی الاْشْجارِ، اَوَّلُهُ یُحْرِقُ وَآخِرُهُ یُورقُ.» «از
سرما در آغاز آن (در
پاییز) بپرهیزید و در آخرش (نزدیک
بهار) از آن استقبال کنید، زیرا در بدن‌های شما همان می‌کند که با
درختان انجام می‌دهد؛ آغازش می‌سوزاند و آخرش می‌رویاند و
برگ می‌آورد.»
(شرح‌های حکمت:
)
از این مادّه مواردی متعدد در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «وقی»، ج۲، ص۱۱۵۶.
