• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

هیثم بن عدی طایی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: هیثم بن عدی طایی (مقاله‌دوم).


هیثم بن عدی طایی (۱۱۴-۲۰۷ق)، مورخ و روایتگر بسیاری از اخبار و انساب و اشعار و لغات عرب در قرن سوم هجری قمری بود.
به دلیل عدم شناخت کافی وی از حدیث و نبود اعتماد بر او، حدیث وی را متروک و خودش را کذّاب خواندند.


ابوعبدالرحمان هیثم بن عدی بن عبدالرحمان طایی ثعلی کوفی بحتری منبجی، از قبیله طیّ بود و پیش از سال ۱۳۰ق در کوفه به دنیا آمد و ظاهراً در همان‌جا پرورش یافت،
[۱] ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۵۳۸.    
گرچه برخی از معاصران ولادتش را سال ۱۱۴ق دانسته‌اند.
[۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۰۴.    


به هر حال هیثم به بغداد کوچید و در آنجا سکونت گزید و با روایت حدیث از راویانی چون هشام بن عروه، محمد بن اسحاق، مجالد بن سعید، محمد بن عبدالرحمان بن ابی لیلی و غیره به نقل و نشر حدیث پرداخت. علاء بن موسی، محمد بن سعد کاتب واقدی و قاسم بن سعید بن مسیب از او روایت کرده‌اند.
[۳] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۶، ص۷۶.    


به دلیل عدم شناخت کافی طایی از حدیث و نبود اعتماد بر او، حدیث وی را متروک و خودش را کذّاب خواندند.
[۴] خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۶، ص۷۶.    

یاقوت حموی وی را مورخ و روایتگر بسیاری از اخبار و انساب و اشعار و لغات عرب دانسته است.
[۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۷۸۹.    
برخی نیز او را هم رای خوارج و همنشین خلفای عباسی، منصور (خلافت ۱۳۶-۱۵۸ق)، مهدی (خلافت ۱۵۸-۱۶۹ق)، ‌هادی (خلافت ۱۶۹-۱۷۰ق) و رشید (خلافت ۱۷۰-۱۹۳ق) دانسته‌اند.

سرانجام هیثم به سال ۲۰۶ یا ۲۰۷ و یا ۲۰۹ق در بغداد درگذشت.

هیثم کتاب‌های بسیاری از خود بر جای گذارد که عبارت‌اند از: کتاب المثالب المعمرین بیوتات العرب بیوتات قریش هبوط آدم افتراق العرب و نزولها و منازلها نزول العرب بخراسان و السّواد نسب الطّی مدیح اهل الشام تاریخ العجم و بنی امیّه من تزوج من الموالی فی العرب الوفود خطط الکوفه ولاة الکوفه تاریخ الاشراف الکبیر تاریخ الاشراف الصغیر طبقات الفقهاء و المحدثین کنی الاشراف خواتیم الخلفاء قضاة الکوفه و البصرة المواسم الخوارج النوادر التاریخ علی السنین اخبار الحسن بن علی (علیه‌السّلام) و وفاته اخبار الفرس عمّال الشرط لامراء العراق
[۶] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۶، ص۱۰۶-۱۰۷.    
[۷] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۶، ص۱۱۳.    
الدولة حلف کلب و تمیم و حلف ذهل و حلف طیّ و اسد المثالب الصغیر المثالب الکبیر مثالب ربیعه اخبار طی و نزولها الجبلین و خلف ذهل و ثعل مداعی اهل الشام النواقل اخبار زیاد بن ابیه الشبّاب الجامع اسماء بقایا قریش فی الجاهلیه و اسماء من ولدن فی العرب کتاب النساء النکد فخر اهل الکوفة علی اهل البصره اشراف الکتاب حرس الخلفاء امراء الخراسان و الیمن تاریخ الخلفاء الخراج الصوایف من روی عن النبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) من اصحابه تسمیة الفقهاء و المحدثین سجل الجواهر السمیر خطب المصرین مکه و مدینه مقطّعات الاعراب المحبّر و کتاب مقتل خالد بن عبدالله القسری و الولید بن یزید و یزید بن خلف بن عبدالله.
[۸] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۲۸-۱۲۹.    
(دیگر منابع:
[۹] ابن حبان، محمد بن حبان، المجروحین، ج۳، ص۹۲.    
[۱۰] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۲، ص۱۸۴.    
[۱۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۴، ص۴۲۳.    
[۱۲] داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسرین، ج۲، ص۳۵۵.    
[۱۳] ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۹، ص۸۵.    
[۱۴] ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۴، ص۳۴۲.    
[۱۵] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۶، ص۲۰۹.    
)

۱. ↑ ابن قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ص۵۳۸.    
۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۸، ص۱۰۴.    
۳. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۶، ص۷۶.    
۴. ↑ خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۶، ص۷۶.    
۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۷۸۹.    
۶. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۶، ص۱۰۶-۱۰۷.    
۷. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۶، ص۱۱۳.    
۸. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۱۲۸-۱۲۹.    
۹. ↑ ابن حبان، محمد بن حبان، المجروحین، ج۳، ص۹۲.    
۱۰. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۲، ص۱۸۴.    
۱۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۱۴، ص۴۲۳.    
۱۲. ↑ داوودی، محمد بن علی، طبقات المفسرین، ج۲، ص۳۵۵.    
۱۳. ↑ ابن ابی حاتم رازی، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، ج۹، ص۸۵.    
۱۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج۴، ص۳۴۲.    
۱۵. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۶، ص۲۰۹.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «هیثم طایی»، ج۱، ص۸۳۱-۸۳۲.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 206 (قمری) | درگذشتگان سال 207 (قمری) | درگذشتگان سال 209 (قمری) | راویان اهل‌سنت قرن 2 (قمری) | راویان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | راویان ضعیف | زادگان سال 114 (قمری) | زادگان سال 130 (قمری) | شخصیت‌های قرن 2 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | عالمان انساب قرن 2 (قمری) | عالمان انساب قرن 3 (قمری) | مؤلفان قرن 3 (قمری) | مورخان اهل‌سنت قرن 2 (قمری) | مورخان اهل‌سنت قرن 3 (قمری)
جعبه ابزار