• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

هَمَج (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: هَمَج (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: بعوضه (مفردات‌قرآن)، بعوضه.


هَمَج (به فتح هاء و میم) از واژگان نهج البلاغه نوعى پشّه ريز، واحد آن «همجه» آيد به قولى به معنای مگس‌هاى كوچک است كه بر صورت الاغ‌ها مى‌نشيند و نيز به معنای احمق آيد.
دو مورد از اين مادّه در نهج‌البلاغه آمده است.


هَمَج:
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۰۴.    
نوعى پشّه ريز، واحد آن «همجه» آيد به قولى به معنای مگس‌هاى كوچک است كه بر صورت الاغ‌ها مى‌نشيند و نيز به معنای احمق آيد.
[۲] طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۳۶.    
[۳] شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۶۴۳.    


مواردی که در «نهج‌البلاغه» به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - حکمت ۱۳۹

به کمیل بن زیاد فرموده: «النّاسُ ثَلاثَةٌ: فَعالِمٌ رَبّانيٌّ، وَ مُتَعَلِّمٌ عَلى سَبيلِ نَجاة، وَ هَمَجٌ رَعاعٌ، أَتْباعُ كُلِّ ناعِق، يَميلونَ مَعَ كُلِّ ريح.»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۸، حکمت ۱۳۹.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۶، حکمت ۱۴۷.    
[۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۶، حکمت ۱۴۷.    
«مردم سه گروهند: عالم تربیت كننده و متعلم در راه راست و احمقان و اراذل كه پيرو هر داعى باطل هستند و با هر باد حرکت مى‌كنند.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۱.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۴.    
(شرح‌های حکمت:
[۹] ابن میثم بحرانی ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۵-۵۴۶.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۳، ص۱۹۱.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۲۴.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۴۶.    
)

۲.۲ - خطبه ۱۶۵

حضرت علی (علیه‌السلام) درباره مورچه و پشه فرموده: «فَسُبْحانَ مَنْ أَدْمَجَ قَوائِمَ الذَّرَّةِ وَ الْهَمَجَةِ إلَى ما فَوْقَهُما مِنْ خَلْقِ الْحيتَانِ وَالاَْفْيِلَةِ.»
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۹، خطبه ۱۶۵.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۹۲، خطبه ۱۶۰.    
[۱۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۹، خطبه ۱۶۵.    
«پاک و منزّه است خدایی كه دست‌ها و پاهاى مورچه ريز و پشه ريز را در بدن آن‌ها داخل و محكم كرد تا مافوق آن‌ها از آفرينش نهنگان و فيل‌ها.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۵، خطبه ۱۶۵.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۰.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۷.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۶، ص۳۹۲.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۵۹.    
[۲۱] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۵.    
)

دو مورد از اين ماده در نهج‌البلاغه آمده است.

۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۰۴.    
۲. ↑ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۳۶.    
۳. ↑ شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۶۴۳.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۸، حکمت ۱۳۹.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۶، حکمت ۱۴۷.    
۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۶، حکمت ۱۴۷.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۱.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۴.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۵-۵۴۶.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۳، ص۱۹۱.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۲۴.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۴۶.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۹، خطبه ۱۶۵.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۹۲، خطبه ۱۶۰.    
۱۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۹، خطبه ۱۶۵.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۵، خطبه ۱۶۵.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۰.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۷.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۶، ص۳۹۲.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۵۹.    
۲۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۵.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «همج»، ج۲، ص۱۱۰۴.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 139 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 165 نهج البلاغه
جعبه ابزار