هلاکت اصحاب فیل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خداوند متعال در
سوره فیل پس از بیان شکست کلی و به هم ریختن نقشه
اصحاب فیل، به شرح ماجرا پرداخته و بیان می‌دارد پرندگانی را بر بالای سر آنها فرستاد که هر کدام سنگ‌ریزه‌هایی در منقار و دو پنجه خویش داشتند که این سنگ‌ریزه‌ها را بر سر لشکر فرو ریخته و آنها را هلاک نمودند. سرانجام آنها را همچون کاه خورده شده (و متلاشى) قرار داد!
گروه‌هايى از
پرندگان با پرتاب سنگ‌ريزه بر سر اصحاب فیل، باعث نابودی و هلاکت آنان شدند:
• «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ؛ آيا نديدى پروردگارت با فيل سواران (لشکر ابرهه که براى نابودى
کعبه آمده بودند) چه کرد؟!».
• «وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ؛ و بر سر آنها پرندگانى را گروه گروه فرستاد».
• «تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّيلٍ؛ که با سنگ‌هاى
کوچکى آنان را هدف قرار مى‌دادند».
"سجیل" در
لغت آمیخته‌ای از سنگ و گل را گفته‌اند؛ فلذا اصل آن فارسی بوده که معرب (تبدیل به عربی) شده است.
و در رابطه با سنگ‌هایی که بر سر اصحاب فیل بارید، دو مطلب هست:
ــ یک. آن سنگ‌ها به هر که اصابت می‌کرده، بدنش را سوراخ نموده و می‌کشت.
ــ دو. با باریدن آن سنگ‌ها میان لشکر
ابرهه مرض حصبه و آبله پیدا شد که عده‌ای به حالت مرض به
زمین افتادند و برخی مردند. این جریان موجب فرار آنها شده و نتوانستند در آنجا بمانند.
چنان‌که در شرح این ماجرا از تواریخ و
تفاسیر و
روایات نقل کردیم، هر یک از این
پرندگان کوچک سه سنگ‌ریزه به اندازه نخود یا
کوچک‌تر با خود داشتند، که یکى را با منقار و دو تا را با پاهاى خویش حمل مى‌کردند، و این سنگ‌هاى
کوچک بر هر کس فرود مى‌آمد، او را از هم متلاشى مى‌ساخت!
• «فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَّأْكُولٍ؛ سرانجام آنها را همچون کاه خورده‌شده (و متلاشى) قرار داد!».
خداوند متعال به‌طور خارق‌العاده اصحاب فيل را بسان كاه ريز شده نابود کرد:
• «أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ؛ آيا نديدى پروردگارت با فيل سواران (لشکر ابرهه که براى نابودى کعبه آمده بودند) چه کرد؟!».
• «وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ؛ و بر سر آنها پرندگانى را گروه گروه فرستاد».
• «تَرْمِيهِم بِحِجَارَةٍ مِّن سِجِّيلٍ؛ که با سنگ‌هاى
کوچکى آنان را هدف قرار مى‌دادند».
• «فَجَعَلَهُمْ كَعَصْفٍ مَّأْكُولٍ؛ سرانجام آنها را همچون کاه خورده‌شده (و متلاشى) قرار داد!».
کلمه (عصف) به معناى برگ زراعت است، و (عصف ماکول) به معناى برگ زراعتى - مثلا گندم - است که دانه‌هایش را خورده باشند، و نیز به معناى پوست زراعتى است؛ مانند غلاف نخود و لوبیا، که دانه‌اش را خورده باشند، و منظور
آیه این است که
أصحاب فیل بعد از هدف‌گیرى مرغان
ابابیل به صورت جسدهایى بى‌روح در‌آمدند، و یا این است که سنگ‌ریزه‌ها (به درون دل
اصحاب فیل فرو رفته) اندرونشان را سوزانید.
بعضى هم گفته‌اند: مراد از عصف مأکول، برگ زراعتى است که آکال در آن افتاده باشد؛ یعنى شته و کرم آن را خورده و فاسدش کرده باشد؛ و آیه شریفه به وجوه دیگرى نیز معنا شده که مناسب با ادب
قرآن نیست.
تعبیر به (مأکول) اشاره به آن است که این کاه در زیر دندان‌هاى
حیوان بار دیگر کوبیده شده، و کاملا از هم متلاشى گشته، سپس معده حیوان نیز آن را براى سومین بار خرد کرده است، و این نشان مى‌دهد که سنگ‌ریزه‌ها بر هر کس فرو مى‌افتاد او را کاملا از هم متلاشى مى‌کرد! این تعبیر علاوه بر اینکه دلیل بر شدت متلاشى شدن آنهاست، اشاره‌اى به بى‌ارزش بودن و ضعف و ناتوانى این گروه و
جمعیت طغیانگر و
مستکبر و ظاهراً نیرومند است.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳، ص۴۳۷، برگرفته از مقاله «هلاکت اصحاب فیل».
