ابوولید هشام بن عبدالرحمان اموی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوولید هشام بن عبدالرحمان اموی، از شخصیت‌های سیاسی نظامی قرن دوم قمری، تولد یافته
سال ۱۳۹ ق و دومین حاکم
دولت اموی در
اندلس بود. او توانست شورش برادرانش را سرکوب نماید و از حملات مسیحیان به اندلس جلوگیری کند. در زمان حکومتش،
فقه مالکی در اندلس گسترش یافت. هشام سرانجام به
سال ۱۸۰ ق درگذشت و پس از او، پسرش
حَکَم اول به حکومت رسید.
ابوولید، هشام بن
عبدالرحمان الداخل اموی اندلسی، دومین حاکم دولت اموی در اندلس بود. مادرش امولد و جمال ـ و بنابر نقلی حُلَل ـ نام داشت با این که بزرگ‌ترین فرزند پدرش نبود، پدرش او را جانشین خود کرد.
دو برادر بزرگ‌تر وی،
سلیمان و
عبدالله، معروف به بلنسی، علیه او شورش کردند. هشام لشکری به جنگ آنها گسیل داشت و آن دو را وادار به درخواست بخشش و امان کرد. هشام نیز آنها را به این شرط بخشید که از دریا گذشته و به
مراکش بروند. چندی بعد از اندلس خارج شدند و در مغرب (مراکش) اقامت گزیدند و منتظر فرصت ماندند تا این که با مرگ هشام فرصت برای آنها فراهم آمد.
و چون بعد از هشام، فرزندش، حَکَم به امارتِ اندلس رسید، آن دو برادر بر وی شوریدند، اما حَکَم توانست شورش آنها را سرکوب کند. او عموی خود، سلیمان را دستگیر و
اعدام کرد؛ ولی عبدالله، موفق به فرار شد. سرانجام او نیز تسلیم حَکَم شد و امان خواست. حَکَم نیز به او امان داد. او نیز در تمام دوران حکومت حکم به آرامش و سکون روی آورد.
هشام فردی دوراندیش بود و امور سیاسی را به خوبی تدبیر می‌کرد و با دشمنان برخورد خصمانه‌ای داشت. او هم چنین به
عیادت بیماران می‌رفت و در تشییع جنازه‌ها شرکت می‌کرد. گروهی از افراد مورد اعتماد خود را به ولایات و شهرهای تحت حکومت خود می‌فرستاد تا از شیوه رفتار کارگزاران او با مردم تحقیق و بررسی به عمل آورند. وقتی که به وی اطلاع می‌دادند کسی از کارگزارانش ظلمی روا داشته، او را برکنار و به شدت مجازات می‌کرد. مردم اندلس، وی را به
عمر بن عبدالعزیز تشبیه می‌کردند.
تعدادی
مسجد بنا نهاد و ساختمان مسجد جامع قرطبه را که بنای آن توسط پدرش شروع شده بود، به اتمام رساند. وی توانست از حملات حاکمان امیرنشین مسیحی که در کوه‌های پیرنه، جلیقه (گالیسیا)، نافار (ناوارا) و لئون مستقر بودند، جلوگیری کند. او کراراً این امارت‌نشین‌ها را مورد حمله قرار داد. وی به فرانسه حمله کرده و تا قرقشونه و اربونه پیش رفت. بین او و فرانسه جنگ‌های خونینی درگرفت که در بیشتر آنها پیروزی با هشام بود.
در زمان حکومت هشام مذهب مالک در اندلس گسترش یافت و جایگزین
فقه اوزاعی شد. در زمان حکومت او فقها منزلت والایی یافتند. آنها با امیر مشورت می‌کردند و امیر نیز مشورت آنها را می‌پذیرفت و دستوراتش مطابق با دستورهای فقها بود، تا آن جا که فقها گروه برجسته‌ای شدند به گونه‌ای که احکام حکومتی به اوامر آنها وابسته بود.
هشام در ۴۱ سالگی و به سال ۱۸۰ ق درگذشت و مدت حکومتش هشت سال بود؛ بر این اساس او متولد سال ۱۳۹ ق بوده است. بعد از وی پسرش، حَکَم اول به حکومت رسید.
عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۴۱۳.
