هجوع (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
هُجوع (به ضم هاء و جیم) از
واژگان قرآن کریم به بمعنی
خواب در
شب است.
هُجُوع به بمعنی خواب در شب است.
در
مفردات و
صحاح و
قاموس آمده: «الْهُجُوعُ: النّوم لیلا»
در
مصباح نیز چنین است.
طبرسی نیز چنان فرموده است.
این لفظ تنها یکبار در
قرآن مجید آمده است:
(کانُوا قَلِیلًا مِنَ اللَّیْلِ ما یَهْجَعُونَ) (آنها كمى از شب را مى‌خوابيدند،)
(وَ بِالْاَسْحارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ) (و در سحرگاهان استغفار مى‌كردند،)
به نظر می‌آید که «ما» زاید و برای تاکید است و «یَهْجَعُونَ» خبر «کانُوا» و «قَلِیلًا» ظرف متعلق به «یَهْجَعُونَ» می‌باشد علی هذا تقدیر آن «کانوا یهجعون فی قلیل من اللّیل» است.
در
المیزان گوید: اگر قلیل من اللیل راجع به مجموع زمانی باشد که همه‌اش شب است معنی این می‌شود که: مقدار کمی از شب را می‌خوابیدند و اکثر آنرا
نماز می‌خواندند و
عبادت می‌کردند، و اگر راجع به مجموع شبها باشد مقصود آنست که در بعضی از شبها همه‌اش را می‌خوابیدند و
نماز شب از آنها فوت می‌شد ولی در بیشتر شبها به نماز شب برخاسته و نماز شب جز در بعضی از شبها از آنها فوت نمی‌شد.
به نظر می‌آید وجه ثانی متخذ از روایتی است که در
مجمع نقل شده و در آنجا فرموده: بقولی مراد آنست که: کمتر شبی بر آنها می‌گذشت که در آن نماز نخوانند و این از
ابی عبد اللّه (علیه‌السّلام) نقل شده است.
ظاهرا مراد از آیه همان است که از آن حضرت نقل شده و گر نه در همه شبهای عمر نخوابیدن جز اندکی همه را میسّر نیست و مؤیّد آن آخرین آیه از
سوره مزمل است که در ضمن آن فرموده:
(عَلِمَ اَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَیْکُمْ فَاقْرَؤُا ما تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ...) (پروردگارت مى‌داند كه تو و گروهى از آنها كه با تو هستند نزديك دو ثلث از شب يا نصف يا ثلث آن را به پا مى‌خيزيد؛ و به عبادت و تلاوت قرآن مى‌پردازيد خداوند شب و روز را اندازه‌گيرى مى‌كند؛ او مى‌داند كه شما نمى‌توانيد مقدار آن را به دقت براى عبادت كردن اندازه‌گيرى كنيد، پس شما را بخشيد؛ اكنون آنچه براى شما ميسّر است قرآن بخوانيد...)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «هجع»، ج۷، ص۱۴۱.
