نَقْص (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَقْص (
به فتح نون و سکون قاف) از
واژگان نهج البلاغه به معنای كم كردن و كم شدن است.
موارد زيادى از آن در
نهج البلاغه آمده است.
نَقْص:
(مثل عقل)
به معنای كم كردن و كم شدن است.
به صورت لازم و متعدى هر دو آمده است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه
به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
چنان‌كه
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«إِذا تَمَّ الْعَقْلُ نَقَصَ الْكَلاَمُ» «چون عقل
انسان كامل شد سخن گفتنش كم مى‌شود.»
(شرح‌های حکمت:
)
حضرت در جريان شهادت
محمد بن ابی‌بکر فرمود:
«إِنَّ حُزْنَنا عَلَيْهِ عَلَى قَدْرِ سُرُورِهِمْ بِهِ، إِلاَّ أَنَّهُمْ نَقَصُوا بَغِيضاً، وَ نَقَصْنا حَبِيباً» «اندوه ما بر فقدان محمد
به قدر شادى اهل شام است با اين فرق كه آنها مبغوضى از خود كم كردند و ما محبوبى را»
(شرح‌های حکمت:
)
نقيصه: به معنای عيب، خصلت بد و بدگویى آمده است. جمع آن نقائص است. منقصة به معنى نقص است.
حضرت علی (علیه‌السلام)
به محمد بن حنفیّه فرمود:
«إِنِّي أَخافُ عَلَيْكَ الْفَقْرَ، فاسْتَعِذْ بِاللهِ مِنْه، فإِنَّ الْفَقْرَ مَنْقَصَةٌ لِلدَّينِ، مَدْهَشَةٌ لِلْعَقْلِ، داعِيَةٌ لِلْمَقْت» «
به خدا از
فقر پناه بر، كه
فقر نقصانى است براى دين، (
فقر انسان را وادار
به كار خلاف مى‌كند و آنها دين را ناقص مى‌كنند)
به دهشت آورنده عقل انسان است، و سبب مى‌شود كه انسان
به مردم غير
فقر عداوت داشته باشد. انتقاص: مثل نقص كم كردن و كم شدن است.»
(شرح‌های خطبه:
)
چنان‌كه حضرت
به اهل
مصر مى‌نويسد:
«أَلاَ تَرَوْنَ إِلَى أَطْرافِكُمْ قَدِ انْتَقَصَتْ» (آيا نمى‌بينيد اطراف شما را گرفته‌اند و شهرهاى شما را گرفته‌اند و شهرهاى شما را تحت تسلّط خود درآورده‌اند.)
(شرح‌های نامه:
)
موارد زيادى از آن در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نقص»، ج۲، ص۱۰۶۰.
