نور در قیامت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله
آیات قرآن مرتبط با
نور در
قیامت معرفی می‌شوند.
مهلت‌خواهى
منافقان از
مؤمنان در
قیامت، براى گرفتن مقدارى از نور آنان:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ
وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً ...؛
همان روزى كه مردان
و زنان منافق به
مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد
و نورى به دست آوريد....»
بنابر يك قول «انظرونا» از «نظرة» به معناى امهال است.
منافقان در
قيامت، خواهان نگاه كردن
مؤمنان به آنان، به منظور كسب نور از چهره
مؤمنان:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ
وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ ...؛
همان روزى كه مردان
و زنان منافق به
مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم....»
بنابر يك قول «انظرونا» يعنى به ما
نگاه كنيد.
پاسخ استهزاآميز
فرشتگان به منافقان در
قيامت، در قبال مهلت‌خواهى آنان از
مؤمنان براى كسب نور:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ
وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً ...؛
همان روزى كه مردان
و زنان منافق به
مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد
و نورى به دست آوريد....»
حركت در عرصه تاريک
قيامت، نيازمند به داشتن نور
و روشنايى:
«يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ
وَ الْمُؤْمِناتِ يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ
وَ بِأَيْمانِهِمْ بُشْراكُمُ الْيَوْمَ جَنَّاتٌ ... • يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ
وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً ...؛
(اين پاداش) در روزى است كه مردان
و زنان با ايمان را مى‌نگرى كه نورشان پيشِ‌رو
و در سمتِ راستشان بسرعت حركت مى‌كند (وبه آنها مى‌گويند:) بشارت باد بر شما امروز به باغهاى بهشتى ... همان روزى كه مردان
و زنان منافق به
مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد
و نورى به دست آوريد....»
نور
قيامت براى
مؤمنان، بازتاب ايمان حقيقى آنان به خدا در
دنیا:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ
وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً ...؛
همان روزى كه مردان
و زنان منافق به
مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد
و نورى به دست آوريد....»
نداشتن نور در
قيامت، موجب گرفتارى به
عذاب الهی:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ
وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً ... • فَالْيَوْمَ لا يُؤْخَذُ مِنْكُمْ فِدْيَةٌ
وَ لا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مَأْواكُمُ النَّارُ هِيَ مَوْلاكُمْ
وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ؛
همان روزى كه مردان
و زنان منافق به
مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد
و نورى به دست آوريد. ... پس امروز نه از شما فديه‌اى پذيرفته مى‌شود،
و نه از
کافران؛
و جايگاهتان
آتش است
و همان شايسته شماست؛
و چه بد سرانجامى است!»
منافقان فاقد نور
و روشنايى در
قيامت:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ
وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً ...؛
همان روزى كه مردان
و زنان منافق به
مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد
و نورى به دست آوريد....»
محروميّت منافقان از نور در
قيامت، موجب
تکدّی‌گری آنان در گرفتن نور از
مؤمنان:
«يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ
وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً ...؛
همان روزى كه مردان
و زنان منافق به
مؤمنان مى‌گويند: نظرى به ما بيفكنيد تا از نور شما پرتوى برگيريم. به آنها گفته مى‌شود: به پشت سرِ خود بازگرديد
و نورى به دست آوريد....»
روشن شدن
زمین به نور پروردگار، در
قيامت:
«
وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها
وَ وُضِعَ الْكِتابُ
وَ جِي‌ءَ بِالنَّبِيِّينَ
وَ الشُّهَداءِ ...؛
و زمين در آن روز به نور پروردگارش روشن مى‌شود،
و نامه‌هاى اعمال را پيش مى‌نهند
و پيامبران
و گواهان را حاضر مى‌سازند....»
به اعتقاد
امام خمینی ظهور استعداد
و کمالات در نفس شخص نهفته است، سالک با تلاش
و جهاد
و ریاضت استعداد ارض نفس را شکوفا می‌کند. ایشان با استناد به آیه
(وَاَشْرَقَتِ الْاَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا) بر این باور است باید ارض استعداد
و تکامل وجودی را شکوفا کرد. از این رو
سالک باید قدر نعمت استعداد را بداند
و در این مسیر زندگی به هر
قیمتی کمالات روحانی
و سعادت ازلی را اکتساب کند
و ارض طبیعت نفس مظلم را به انوار ساطعه الهی روشن سازد
و آن را تبدیل به ارض نورانی کند. اگر حق‌تعالی متولی
و متصرف باطن
و ظاهر اوست
و در مملکت وجودش جز حق‌تعالی کسی تصرف نکند، ارض
و زمین نفسانی او مبدل به
ارض بیضاء شده از ظلمت‌ها
و کدورت‌های عالم طبیعت رهایی می‌یابد، در غیر این صورت از جوهر ذات خود دور گشته
و از جنس سجین می‌گردد.
به باور ایشان اگر به ارض
استعداد رسیدگی نشود کم‌کم نورانیت فطرت خاموش
و زمین استعداد تبدیل به ارض مظلم خواهد شد
و دیگر با این نفس ظلمانی نمی‌توان مشاهده انوار الهی کرد.
امام خمینی با استناد به آیه مذکور
و با
تاویل ارض به طبیعت نفس، بر این باور است که سالک الی‌الله باید ارض طبیعت مظلمه خود را به نور الهی روشن کند.
صدّیقان، مورد عنايت الهى
و بهره‌مند از نورانيّتى ويژه در جهان آخرت:
«... هُمُ الصِّدِّيقُونَ ... عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ
وَ نُورُهُمْ ...؛
... آنها صديقان ... نزد پروردگارشانند؛ براى آنان است پاداش اعمال شان
و نور (ايمان) شان....»
گواهان اعمال، بهره‌مند از نورانيّتى ويژه در جهان آخرت:
«...
وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ
وَ نُورُهُمْ ...؛
...
و شاهدان نزد پروردگارشانند؛ براى آنان است پاداش اعمال شان
و نور (ايمان) شان....»
مقصود از «شهداء» گواهان اعمال است.
برخوردارى
پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و مؤمنان، از نور خود در
بهشت:
«... يَوْمَ لا يُخْزِي اللَّهُ النَّبِيَّ
وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ نُورُهُمْ يَسْعى بَيْنَ أَيْدِيهِمْ
وَ بِأَيْمانِهِمْ ...؛
... در آن روزى كه خداوند پيامبر
و كسانى را كه با او ايمان آوردند خوار نمى‌كند؛ اين در حالى است كه نورشان پيشاپيش آنان
و از سوى راستشان در حركت است....»
•
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۵۶۳، برگرفته از مقاله «نور در قیامت». •
دانشنامه امام خمینی ، تهران،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ، ۱۴۰۰ شمسی.
