نوح (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نوح علیه‌السلام اوّلين
پیامبر فرستاده شده به سوى تمام مردم
زمین و اوّلين پيامبرى است كه
عذاب -
استیصال- در زمان وى نازل گرديد.
وى در ۳۵۰ سالگى يا ۴۸۰ سالگى به
نبوّت مبعوث شد و ۹۵۰ سال در قوم خود زيست.
قرآن کریم با اوصاف و القاب نيك از اين پيامبر بزرگ نام برده و
هفتاد و یکمین سوره قرآن نيز به نام نوح است. در این مقاله آیات مرتبط با
حضرت نوح علیه‌السلام معرفی می‌شوند.
آینده‌نگری نوح علیه‌السلام از
ایمان نياوردن فردى ديگر از قومش:
وَ قالَ نُوحٌ رَبِّ لا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكافِرِينَ دَيَّاراً إِنَّكَ إِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبادَكَ وَ لا يَلِدُوا إِلَّا فاجِراً كَفَّاراً.
اخوّت نژادى نوح علیه‌السلام با قومش:
إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لا تَتَّقُونَ .
مقصود از اخوت نوح با قومش، برادرى قبيله‌اى است.
اذيّت شدن نوح علیه‌السلام از سوى قوم
کافر خود:
أَ لَمْ يَأْتِكُمْ نَبَؤُا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ قَوْمِ نُوحٍ ... جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَرَدُّوا أَيْدِيَهُمْ فِي أَفْواهِهِمْ ...قالَتْ رُسُلُهُمْ ... وَ ما لَنا أَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ ... وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلى ما آذَيْتُمُونا ....
نجات نوح علیه‌السلام از توفان، امتحانى الهى براى او:
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ ... فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ ... فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنْتَ وَ مَنْ مَعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ.
دعوت محبت‌آميز به
تقوا، از روشهاى تربيتى نوح عليه‌السلام:
إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لا تَتَّقُونَ وَ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلى رَبِّ الْعالَمِينَ.
تهدید به عذاب قيامت، در
تبلیغ نوح عليه‌السلام:
۱. لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ فَقالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ.
۲. أَنْ لا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ أَلِيمٍ.
استغفار نوح علیه‌السلام براى مؤمنان وارد شده بر
خانه خويش:
وَ قالَ نُوحٌ ... رَبِّ اغْفِرْ لِي وَ لِوالِدَيَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِناً ....
خشکسالی و
قحطی، در دوران نوح عليه السلام:
إِنَّا أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ ... فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً.
در تفسير آيه ياد شده گفته شده كه
قوم نوح دچار خشكسالى و قحطى بودند.
نوح علیه‌السلام و همسفران وى در كشتى
خلیفه و جانشينى غرق‌شدگان:
وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ ... فَكَذَّبُوهُ فَنَجَّيْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْكِ وَ جَعَلْناهُمْ خَلائِفَ وَ أَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا ....
دفاع نوح علیه‌السلام از خود، با پاسخى رأفت‌آميز در برابر اتّهام
گمراهی از سوى قوم خويش:
لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ فَقالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِهِ إِنَّا لَنَراكَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ قالَ يا قَوْمِ لَيْسَ بِي ضَلالَةٌ وَ لكِنِّي رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ.
آگاهی نوح علیه‌السلام از ناشايستگى قومش براى ايمان، موجب دلدارى و رفع
اندوه او از رفتارهاى آنان، عليه آن حضرت:
وَ أُوحِيَ إِلى نُوحٍ أَنَّهُ لَنْ يُؤْمِنَ مِنْ قَوْمِكَ إِلَّا مَنْ قَدْ آمَنَ فَلا تَبْتَئِسْ بِما كانُوا يَفْعَلُونَ وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ.
سفارش
خداوند به نوح علیه‌السلام جهت
اقامه دین و مواظبت بر آن:
شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً ... أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فِيهِ ....
بشارت خداوند به
رفاه و
آسایش نوح عليه السلام، پس از توفان:
قِيلَ يا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَكاتٍ عَلَيْكَ ....
سرزنش نوح علیه‌السلام از سوى خداوند، به جهت درخواست غير مسئولانه براى نجات فرزندش:
وَ نادى نُوحٌ رَبَّهُ فَقالَ رَبِّ إِنَّ ابْنِي مِنْ أَهْلِي وَ إِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَ أَنْتَ أَحْكَمُ الْحاكِمِينَ قالَ يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ فَلا تَسْئَلْنِ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْجاهِلِينَ.
فاش شدن
اسرار نوح علیه‌السلام از ناحيه همسرش:
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَيْنِ فَخانَتاهُ [[ما فَلَمْ يُغْنِيا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَيْئاً وَ قِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ .
طبق احتمالى،]] خيانت همسر نوح علیه‌السلام فاش كردن اسرار آن حضرت بوده است.
آگاهی نوح علیه‌السلام به حقايق غيبى و پنهان بر مردم، از سوى خدا:
لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ .... وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ.
پیمان محكم خداوند از نوح علیه‌السلام و ساير پيامبران:
وَ إِذْ أَخَذْنا مِنَ النَّبِيِّينَ مِيثاقَهُمْ وَ مِنْكَ وَ مِنْ نُوحٍ ... وَ أَخَذْنا مِنْهُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً.
پايان سلامت‌آميز نوح علیه‌السلام پس از توفان، با
امنیّت و
برکت:
قِيلَ يا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَكاتٍ عَلَيْكَ ....
نقش بارز و محورى نوح علیه‌السلام در مديريّت همراهان خويش، در جريان حادثه توفان:
فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا فَإِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ
التَّنُّورُ فَاسْلُكْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنْتَ وَ مَنْ مَعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلًا مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ.
مکر و
توطئه صاحبان زر و زور، عليه نوح عليه‌السلام:
قالَ نُوحٌ رَبِّ إِنَّهُمْ عَصَوْنِي وَ اتَّبَعُوا مَنْ لَمْ يَزِدْهُ مالُهُ وَ وَلَدُهُ إِلَّا خَساراً وَ مَكَرُوا مَكْراً كُبَّاراً.
بى‌اثر بودن مواعظ نوح علیه‌السلام نسبت به قومش، در صورت
اراده خدا بر
اضلال آنان:
قالُوا يا نُوحُ قَدْ جادَلْتَنا فَأَكْثَرْتَ جِدالَنا فَأْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ وَ لا يَنْفَعُكُمْ نُصْحِي إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَكُمْ إِنْ كانَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يُغْوِيَكُمْ ....
پرهيز از عمل جاهلانه،
پند و
موعظه خداوند به نوح عليه‌السلام:
وَ نادى نُوحٌ رَبَّهُ ... قالَ يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ فَلا تَسْئَلْنِ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْجاهِلِينَ.
نجّاری نوح علیه‌السلام و ساخت كشتى با تخته‌ها و ميخهاى چوبى:
كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ ... وَ حَمَلْناهُ عَلى ذاتِ أَلْواحٍ وَ دُسُرٍ.
نوح عليه‌السلام، منزّه از اجبار مردم به
پذیرش دین:
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً .... أَ نُلْزِمُكُمُوها وَ أَنْتُمْ لَها كارِهُونَ.
نوح علیه‌السلام پدر بزرگ
ابراهیم علیه‌السلام:
أُولئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْراهِيمَ ...
مقصود از «ممن حملنا مع نوح» سام فرزند نوح است كه ابراهيم علیه‌السلام از
نسل او است.
احساس
خسران نوح علیه‌السلام در صورت محروميّت از
مغفرت و
رحمت الهی:
وَ نادى نُوحٌ ... قالَ رَبِّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ أَسْئَلَكَ ما لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَ إِلَّا تَغْفِرْ لِي وَ تَرْحَمْنِي أَكُنْ مِنَ الْخاسِرِينَ.
مؤمنان، داراى ارزشى برتر نزد نوح عليه‌السلام:
۱. وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى قَوْمِهِ .... وَ ما أَنَا بِطارِدِ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ لكِنِّي أَراكُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ.
۲. إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَ لا تَتَّقُونَ قالُوا أَ نُؤْمِنُ لَكَ وَ اتَّبَعَكَ الْأَرْذَلُونَ وَ ما أَنَا بِطارِدِ الْمُؤْمِنِينَ.
نوح عليه السلام، پدر نسبى
یعقوب علیه‌السلام:
أُولئِكَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ مِنْ ذُرِّيَّةِ آدَمَ وَ مِمَّنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ وَ مِنْ ذُرِّيَّةِ إِبْراهِيمَ وَ إِسْرائِيلَ ...
مقصود از «ممن حملنا مع نوح» سام فرزند نوح است كه ابراهيم و يعقوب عليهماالسلام از نسل وى مى‌باشند.
نوح عليه‌السلام، از نسل
آدم:
إِنَّ اللَّهَ اصْطَفى آدَمَ وَ نُوحاً ... ذُرِّيَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ.
سفارش نوح علیه‌السلام به همراهان خود براى
تبرک جستن به
نام خدا، به هنگام سوار شدن بر كشتى:
وَ أُوحِيَ إِلى نُوحٍ ... وَ قالَ ارْكَبُوا فِيها بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَحِيمٌ.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۴۹۱، برگرفته از مقاله «نوح علیه‌السلام».
