نواسخ القرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
این کتاب یکی از معروفترین کتب
ابن جوزی از علمای
اهل سنت است
و درباره نسخ در
قرآن می‌باشد.
مؤلف آن جمال الدین ابو الفرج عبد الرحمن بن علی معروف به ابن جوزی است. وی از شخصیت‌های بزرگ اهل سنت بوده که دارای تالیفات زیادی در مباحث مختلف
علوم اسلامی است. یکی از کتابهای معروف ایشان، کتاب نواسخ
القرآن است که پیرامون
نسخ در
قرآن می‌باشد. به طور کلی می‌توان گفت که کتابهای
علوم قرآنی که درباره (نسخ) آیات
ناسخ و منسوخ بحث می‌نمایند به سه دسته تقسیم می‌شوند:
دسته اول کتابهایی است که از جهت مفهومی بحث نموده که: ناسخ چیست؟ شرائط نسخ کدام است
و...
دسته دوم: کتابهایی است که از نظر مصداقی بحث می‌نمایند
و آیاتی که ادعای نسخ شده در تمام
سوره‌ها را یکی پس از دیگری بررسی می‌نمایند.
دسته
سوم: کتابهایی است که هم از نظر مفهومی
و هم از نظر مصداقی درباره نسخ بحث می‌نمایند.
کتاب نواسخ
القرآن از دسته
سوم می‌باشد که در چند باب اول کتاب (یعنی از باب اول تا هفتم) بحث مفهومی دارد
و از باب نهم تا باب ۶۷ بحث مصداقی کرده است.
این کتاب دارای
شصت و هفت باب می‌باشد که فهرست ابواب آن به شرح ذیل است:
باب اول: در بیان جواز نسخ
و تفاوت آن با
بداء .
باب دوم: اثبات وجود نسخ در
قرآن.
باب
سوم: در بیان حقیقت نسخ.
باب چهارم: شروط نسخ.
باب پنجم: در بیان شروطی که برای نسخ ذکر شده
و مورد اختلاف است.
باب ششم: در بیان فضیلت علم ناسخ
و منسوخ.
باب هفتم: اقسام آیات منسوخه.
باب هشتم: تقسیم بندی
سوره‌ها از جهت داشتن آیات ناسخه
و یا منسوخه.
از باب نهم تا باب
شصت و هفتم، پنجاه
و هشت باب درباره
سوره‌هایی است که ادعای وجود آیات ناسخه در آنها شده؛ یعنی از
سوره بقره شروع
و به
سوره کافرون ختم می‌گردد.
این کتاب دارای ویژگیهای زیر می‌باشد:
۱- در باب پنجم درباره فضیلت علم ناسخ
و منسوخ بحث نموده است.
۲- در باب چهارم در بیان شروط نسخ بصورت مطلوب بحث شده است.
۳- از آنجا که موضوع کتاب درباره ناسخ
و منسوخ است از باب ۹ تا باب ۶۷ را به آن اختصاص داده است می‌توان مهمترین ویژگی این کتاب را تسلط مصنف به مباحث مربوطه جهت پاسخگویی به آیاتی که ادعای نسخ آنها شده دانست، بدینگونه که هر آیه‌ای را که مطرح می‌کند ابتدا نظرات مختلف را پیرامون آیه از دیدگاه مفسران ذکر نموده، آنگاه بحث نسخ بودن آنرا بیان
و در پایان نظر خود را مبنی بر عدم منسوخ بودن اظهار می‌نماید.
کتاب یک جلد، متن آن عربی
و دارای ۲۴۷ صفحه است که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- کاغذ: اعلا ۲- چاپ: کامپیوتری ۳- جلد: گالینگور ۴- نوبت چاپ: اول ۵- تاریخ انتشار: ۱۴۲۲ ه- ق ۶- ناشر: المکتبة العصریه، بیروت، لبنان ۷- دارای فهرست‌های زیر در پایان کتاب الف) آیات ب) روایات ج) مصادر د) موضوعات ۸- نام کتاب: نواسخ
القرآن ۹- نام مؤلف: ابو الفرج عبد الرحمن بن علی معروف به ابن جوزی ۱۰- نام محقق: الدانی بن منیر آل زهوی نسخه حاضر با تحقیقات محقق مذکور به زیور طبع آراسته گردیده
و دارای ویژگیهای زیر است: الف) استخراج
احادیث ب) توضیحات مورد نیاز متن ج) نقل آراء
و اقوال مطالب مذکور در متن د) نقد
و بررسی اسناد احادیث.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
