نهضت انتظار و انقلاب اسلامی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«نهضت انتظار و انقلاب اسلامی» اثر جمعی از نویسندگان می‌باشد که به
زبان فارسی و با هدف تبیین مفهوم
انتظار و نقش و جایگاه آن در
انقلاب اسلامی ایران نوشته شده است.
کتاب با مقدمه مؤلف در اشاره به
وعده خداوند پیرامون حاکمیت
بندگان صالح بر
زمین، آغاز و مطالب در هشت درس ارائه گردیده است.
نویسنده پس از تشریح ماهیت
نهضت انبیاء علیه‌السّلام ، به توضیح چگونگی تاسیس
نظام اسلامی در زمان
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پرداخته و ضمن اشاره به نقش
ائمه علیه‌السّلام در حفظ
دین و نیز نقش
علما و
فقها در عصر
انتظار،
انقلاب اسلامی ایران و نقش نهضت انتظار در پیروزی آن را مورد بحث قرار داده و در پایان، گوشه‌ای از سیمای
حکومت جهانی حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف را به تصویر کشیده است.
در پایان هر درس، پرسش‌هایی مطرح گردیده است.
پیامبران، برگزیدگان خاص الهی برای انجام ماموریت مهم تبیین
حق و حاکمیت بخشیدن به آن هستند و نویسنده برای بررسی ماموریت مهم و نهضت مستمر پیامبران در درس اول، ابتدا به تبیین
حق و
باطل و مشخص کردن مظاهر آن پرداخته و سپس به اختلاط حق و باطل در
عالم ماده اشاره کرده است. به باور وی، با توجه به این اختلاط است که بشر محتاج هدایت می‌گردد و با توجه به ناتوانی
عقل از تبیین همه حقایق، چشم به راه هدایتگر آسمانی مانده و پیامبران برای تبیین حق مبعوث می‌شوند.
وی معتقد است که کلمه «
توحید» درخت تناور، مبارک و پرثمر طیبات بوده و
شرک و
کفر، درخت ناپاکی و‌ام الخبائث‌اند و همه پلیدی‌ها، ثمر و نتیجه آن می‌باشند و در واقع، پیامبران شناساننده این دو درخت می‌باشند. ایشان برای پروراندن درخت طیب توحید در زمینه وجود انسان‌ها و ریشه کن کردن بوته پلید شرک از آن مبعوث شده‌اند و در این راستا،
استکبار و
طاغوت ستیزی بارزترین وجه
سیره آنان است.
وی قیام
انبیا را داری دو جنبه می‌داند:
۱- قیام برای ابلاغ
وحی و دعوت انسان‌ها به توحید،
مکارم اخلاق و
عمل صالح و نهی کردن آنان از شرک و
رذائل اخلاقی و
عملی.
۲-
مبارزه ضد استکباری و به دست گرفتن رهبری
مبارزه برای تحقق بخشیدن به توحید و
عدالت و ریشه کن ساختن حاکمیت
جهل،
خرافه و طاغوت.
در پایان، نقش مردم در مبازرات انبیا، با توجه به دو جنبه فوق، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
در درس دوم، لزوم تاسیس نظام اسلامی، بحث شده است. بشر ناچار از زندگی اجتماعی است و زندگی اجتماعی نیز باید تحت قوانین و مقرراتی مشخص اداره شود. از سوی دیگر خداوند، انسان را جانشین و نماینده خود در زمین قرار داده است. نویسنده از این مقدمات، دو نکته برداشت کرده است:
۱- پیدایش انسان توام با فرمان روایی و حکومت بوده است.
۲-
خلیفه و
رهبر جامعه باید از سوی
خداوند تعیین شود.
نویسنده با استفاده از
آیات، در پی اثبات آن است که در جوامعی که نظام و
حاکم، الهی نباشد، طاغوت حاکم می‌شود و نظام طاغوتی، مردم را به تاریکی و بدبختی می‌کشاند.
وی معتقد است جرقه‌های نخستین تمدن بشری از سوی پیامبران و در میان دینداران زده شد و در همین راستا بود که
پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم پس از
هجرت به مدینه، حکومتی همه جانبه تشکیل داد و هر سازمان و تشکیلاتی که در اداره مملکت لازم بود، تاسیس کرد از جمله: نهادهای سیاسی و اداری، تشکیلات قضایی، امور لشکری،
آموزش و پرورش، سازمان اقتصادی و وضع قوانین و مقرارت.
نویسنده از منظر
اندیشه اسلامی، پس از قوانین الهی و رهبری صالح، مردم را رکن سوم نظام اسلامی دانسته و معتقد است «قیام و اقدام مردمی»، از اهداف نهایی
نظام دینی محسوب می‌شوند و در نهایت چنین نتیجه گیری می‌کند که در نظام اسلامی، کلیه افرادی که در ادارات، کارخانه‌ها، مراکز آموزشی، نهادها، ارگان‌ها، نیروهای نظامی و شهر و روستا زندگی می‌کنند، باید نسبت به
وطن اسلامی و هم کیشان خود احساس مسؤولیت کنند.
درس سوم به بررسی مفهوم واژه «
ارتجاع» و تفکیک بین نهضت‌های حق طلب و حرکت‌های ارتجاعی اختصاص یافته است.
به اعتقاد نویسنده با توجه به این که بعد از هر
انقلاب و نهضتی، ظهور ارتجاع مورد انتظار است،
قرآن و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نسبت به این مساله حساسیت ویژه نشان داده و
مسلمانان را از اینکه مبادا دوباره به قهقرا برگردند، هشدار داده‌اند. با این حال، با نگاهی به صدر
اسلام، حرکت ارتجاعی و بازگشت به فرهنگ طاغوتی و جاهلی را با همه هشدارها، بعد از
وفات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به وضوح می‌بینیم.
ایمان سطحی عموم، فرد محوری و ضعف دشمن شناسی، از جمله عواملی که نویسنده آنها را جزء زمینه‌های پیشرفت حرکت‌های ارتجاعی دانسته و در پایان، راه کارهایی را برای
مبارزه با این گونه حرکت‌ها، پیشنهاد نموده است از جمله: تعمیق بینش و باور عمومی، ترویج آرمان گرایی به جای فرد محوری، برخورد با سستی و قصور رهبران.
در درس چهارم، نقش
امامان علیه‌السّلام در حفظ
دین مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده معتقد است پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، همواره نسبت به آینده دین و نظام نوپای اسلامی، دغدغه خاطر داشته و دو موضوع «مصونیت اسلام از
تحریف» و «جانشینی در امر
حکومت»، بیش از هر چیز، خاطر ایشان را به خود مشغول داشته بود؛ از این رو ایشان دو اقدام اصولی انجام دادند:
۱- تعیین مفسر رسمی و مرجع دین.
۲- تعیین خلیفه و جانشین.
اما بعد از
وفات رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، گروهی نگذاشتند خلافت بر آن مسیری که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم معین کرده بود جریان یابد و با زور، زر و
تزویر، از مردم
بیعت گرفتند. از این رو، پس از انحرافی که در امر
خلافت رخ داد،
امام علی علیه‌السّلام، اقدامات خود را در دو جهت زیر سامان داد:
۱- تبیین اسلام ناب و ابطال تحریف‌هایی که در دین ایجاد می‌شد.
۲- معرفی خود به عنوان تنها کسی که صلاحیت تصدی حکومت را دارد.
نویسنده
مبارزات ائمه علیه‌السّلام با انحرافات ایجاد شده در اسلام را به دو دوران قبل از
حادثه کربلا و پس از آن تقسیم کرده و معتقد است برای تحلیل و بررسی حرکت امامان علیه‌السّلام بعد از
واقعه کربلا تا شروع
دوران غیبت، توجه به این نکته لازم است که شاید روش مبارزاتی امامان علیه‌السّلام در نگاه اول متفاوت و حتی در مواردی متعارض به نظر برسد ولی این تفاوت روش، ناشی از تفاوت شرایط می‌باشد.
نقش عالمان دینی و فقها در عصر انتظار، در درس پنجم مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
به اعتقاد نویسنده،
عالمان دینی به لحاظ دانشی که می‌اندوزند و نیز به سبب رابطه ولایی با
پیشوایان معصوم علیه‌السّلام و رسالت و مسئولیت خطیر پاسداری، آگاهی بخشی و تربیتی که دارند، در
شریعت از رتبت و جایگاه بلندی برخوردارند که از دو منظر آیات و
روایات بدان اشاره شده است.
مرزبانی از عقیده اسلامی، حفظ و گسترش
علوم اسلامی، تکیه گاه محرومان بودن، ساده زیستی و پرچمداری
جهاد و شهادت بخشی از رسالت‌ها و ویژگی‌های
عالمان دینی می‌باشد که نویسنده ضمن اشاره به آنها، هریک را مختصرا توضیح داده است.
در پایان این درس، به این شبهه پاسخ داده شده که عالمان دینی با این مجاهدت‌ها و مواضع
ظلم ستیزی که داشتند، چگونه برخی از آنان با سلاطین جور، مرتبط بوده و به دربار آنان آمد و شد داشتند.
نویسنده پیروزی
انقلاب اسلامی ایران را اولین، بزرگ‌ترین و زمینه ساز
انقلاب جهانی حضرت مهدی دانسته و در درس ششم، پس از معرفی این
انقلاب به عنوان ثمره انتظار، نهضت انتظار در
انقلاب اسلامی را بررسی نموده است.
در درس هفتم، واژه «
ظهور» مورد بحث قرار گرفته و پس از تقسیم
علائم ظهور به
حتمی و
غیرحتمی و توضیح هریک، مساله
رجعت، مطرح شده است.
خداجویی،
عبادت و بندگی،
شجاعت و فرمانبری از جمله خصال
یاران حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف است که در پایان این درس، تشریح شده‌اند.
در آخرین درس کتاب با استفاده از آیات و روایات، سیمای حکومت جهانی
حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف به تصویر کشیده شده و شمه‌ای از ویژگی‌های آن، که عبارتند از: پیروزی حق بر
باطل، ریشه کنی
ستم و ستمگر، احیای اسلام،
امنیت و رفاه،
رحمت و
برکت الهی توضیح داده شده است.
نویسنده معتقد است حکومت آن حضرت، یک حکومت آرمانی و کامل بوده که شایسته انسان‌ها و برآورنده همه آرزوهای خردمندان و نابود کننده هرگونه
فساد و ستم می‌باشد.
فهرست منابع مورد استفاده مؤلف، در انتهای کتاب آمده است.
کتاب فاقد فهرست مطالب و پاورقی است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
