نهز (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَهْز (به فتح نون و سکون هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای دفع كردن، زدن و حركت دادن است.
از مشتقات این کلمه در
نهج البلاغه:
• اِنْتَهَاز (به کسر الف، سکون نون و فتح تاء و هاء) به معنای غنيمت دانستن چيزى و قبول كردن چيزى به سرعت است.
• اِنْهَاز (به کسر الف، سکون نون و فتح هاء) از باب افعال به معنای دفع و برانگيختن است.
مواردى از این کلمه در نهج البلاغه آمده است.
نَهْز :
(مثل عقل) به معنای دفع كردن، زدن و حركت دادن است.
از مشتقات این کلمه:
•
اِنْتَهَاز به معنای غنيمت دانستن چيزى و قبول كردن چيزى به سرعت است.
•
اِنْهَاز از باب افعال به معنای دفع و برانگيختن است.
به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) بعد از
شهادت محمد بن ابی‌بکر فرمود:
«وَ قَدْ أَرَدْتُ تَوْلِيَةَ مِصْرَ هاشِمَ بْنَ عُتْبَةَ، وَ لَوْ وَلَّيْتُهُ ِيَّاهَا لَما خَلَّى لَهُمُ الْعَرْصَةَ، وَ لاَ أَنْهَزَهُمُ الْفُرْصَةَ» «در گذشته خواستم
هاشم بن عتبه را والى
مصر كنم، اگر او را والى مى‌كردم عرصه مصر را براى دشمنان خالى نمى‌كرد و فرصت را براى آن‌ها غنيمت نمى‌گردانيد.» يعنى نمى‌گذاشت فرصت را به دست آورند و آن‌را غنيمت شمارند.
(شرح‌های خطبه:
)
ابن ابی‌الحدید در شرح اين جمله گويد:
«اى و لا جعلهم للفرصة منتهزين.» حضرت علی (علیه‌السلام) فرموده:
«وَ الْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ، فانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَيْرِ» «فرصت مانند ابرها در گذر است، فرصت‌هاى خوب را غنيمت شماريد.»
(شرح‌های حکمت:
)
حضرت می‌فرماید:
«لِحُطام يَنْتَهِزُهُ» يعنى «براى حطامى كه به دست آورد آن را.»
(شرح‌های خطبه:
)
مواردى از این کلمه در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «نهز»، ج۲، ص۱۰۷۱.
