نهایة القول المفید فی علم تجوید القرآن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«نهایة القول المفید فی علم تجوید
القرآن المجید» نوشته شیخ محمد مکی نصر جریسی شافعی متوفای ۱۳۲۲ هجری قمری است که در موضوع «
تجوید »
قرآن کریم نگاشته شده است.
وی در نگارش این اثر خلاصه ۲۴ اثر مشهور در علم تجوید را فراهم آورده است. آثاری چون: «الوقف و الابتداء» ابو عمرو دانی، «المقدمة الجزریة» ابو الخیر محمد بن محمد بن علی معروف به ابن جزری و مجموعه شروح هفت گانه‌ای که بر این مقدمه نوشته شده است، «زاد القراء» کمال الدین بن قوام الدین مرعشی، «الدر الیتیم فی علم التجوید» بر کوی، «المفید فی علم التجوید» شهاب الدین طیبی و غیره. نویسنده در این کتاب به بیان حکم، حقیقت و ماهیت، موضوع، ثمره و فایده و غایت و هدف علم تجوید پرداخته است. بیان مراتب ۴ گانه قرائت که عبارتند از: تحقیق، حدر، تدویر و
ترتیل . بیان کارهای حرامی که بعضی قراء در قرائت
قرآن بنا نهاده‌اند نظیر قرائت با الحان مطرب و دارای ترجیع، ترقیص، ترعید و... ، بیان
لحن جلی و
خفی و حد و
حکم این دو، تقسیم
واجب در علم تجوید به
واجب شرعی و
واجب صناعی ، بیان مخارج حروف و عدد آنها، معرفی دندانها، بیان القاب حروف، صفات حروف نظیر جهر، همس، شدة، رخاوة، و... و نیز صفات خفاء و غنة، بیان
احکام تفخیم و ترقیق،
ادغام ، اظهار، اخفاء و اقلاب، مد و قصر.
احکام وقف و ابتداء، بیان وقف طبق خط مرسوم؛ یعنی خط
مصاحف عثمانی ، بیان آنچه به ختم
قرآن مربوط است، آداب قاری
قرآن، آداب قرائت
قرآن، روایاتی در فضیلت
قرآن کریم، فضیلت قرائت آن، فضیلت اهل
قرآن، فضیلت آموختن و آموزش آن و آداب مخصوص معلم و متعلم
قرآن کریم، مطالب کتاب را تشکیل می‌دهند.
کتاب شامل یک مقدمه، هشت باب و یک خاتمه است. مقدمه ۴ فصل و یک تتمه را دربر می‌گیرد:
الفصل الاول: فی بیان حکم التجوید و حقیقته و موضوعه و فائدته و غایته و ارکان القرائة الصحیحة.
الفصل الثانی: فی بیان ما ورد عن الائمه من مراتب القرائة.
الفصل الثالث: فی بیان الامور المحرمة التی ابتدعها القراء فی قرائة
القرآن.
الفصل الرابع: فی بیان
اللحن الجلی و
الخفی و حد هما و حکمهما.
التتمة: فی تقسیم الواجب فی علم التجوید الی واجب شرعی او صناعی.
الباب الاول: فیما یتعلق بمخارج الحروف، که شامل ۳ فصل و یک تتمه است.
الباب الثانی: فی بیان صفات الحروف، که دارای ۵ فصل و یک تتمه است.
الباب الثالث: فی بیان احکام التفخیم و الترقیق، که ۳ فصل و یک تتمه را داراست.
الباب الرابع: فی بیان احکام الادغام و الاظهار و الاخفاء و الاقلاب، شامل ۵ فصل و یک تتمه است.
الباب الخامس: فی بیان احکام المد و القصر، که دارای ۵ فصل و یک تتمه است.
الباب السادس: فی بیان احکام الوقف و الابتداء، شامل ۹ فصل و یک تتمه است.
الباب السابع: فی بیان الوقف علی مرسوم الخط، دارای ۶ فصل و یک تتمه است.
الباب الثامن: فیما یتعلق بختم
القرآن العظیم، ۳ فصل و یک تتمه را دربر می‌گیرد.
الخاتمه: فی بیان فضل
القرآن و فضل تعلمه و تعلیمه و فضل قارئه و غیر ذلک.
ضبط و تصحیح این کتاب و نیز استخراج آیات آن توسط عبدالله محمود محمد عمر صورت گرفته است و کتاب در قطع وزیری با جلد گالینگور در ۲۶۳ صفحه اولین بار در سال ۱۴۲۴ هجری از سوی «دار الکتب العلمیة» بیروت منتشر شده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
