نقطه های آغاز در اخلاق عملی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتاب نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی تالیف حضرت
آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی است که در موضوع
اخلاق می‌باشد. این کتاب بنا به نوشته خود مؤلف تا به حال چهار مرتبه بازبینی شده و اغلاط آن تصحیح گردیده است.
متن کتاب بعنوان درس اخلاق به صورت محاضرات هفتگی برای دانشجویان
دانشگاه امام صادق علیه‌السّلام تهران ایراد می‌شده که پس از پیاده شدن از نوار با تغییراتی به چاپ رسیده است. مقدمه این کتاب به تعریف اخلاق، بیان
علم اخلاق از دیدگاه‌های گوناگون و بعد ارزشی در اخلاق عملی پرداخته و با تقسیم بندی غرائز یک نتیجه گیری کلی از بحث می‌نماید. مطلبی تحت عنوان درآمد بعد از مقدمه کتاب تالیف گشته که بیشتر به کیفیت و چگونگی تهذیب اخلاق می‌پردازد. در این قسمت مؤلف نکاتی را متذکر شده و عناوین نقاط آغاز اخلاق عملی را بازگو می‌کند.
۱ .
خود شناسی و
خدا شناسی است که
معرفة النفس را مقدمه‌ای برای خدا شناسی قرار داده شده است.
۲ . خود آگاهی و احساس مسؤلیت، که از آن تعبیر به نقطه شده است که دومین گام برای سالک الی الله است.
۳ . خدا آگاهی یا تذکر، که
انسان باید دائما به یاد خدا باشد.
۴ .
تفکر و تدبر که همان سیر در آفاق و انفس است.
۵ . حب و بغض یا
تولی و
تبری است.
۶ . علم به
شرایع و احکام و این که ادای وظیفه و تادب به آداب بدون علم به وظائف و مقررات شرعی امکان پذیر نیست.
۷ . همراهی با صدیقین.
۸ .
ترک محرمات و خویشتن داری و پرهیز از تمایلات نفسانی. این باب نسبت به ابواب دیگر کتاب دارای بسط مطلب می‌باشد، و مستقلا در موضوعات:
گناهان کبیره و صغیره و معیار آن دو، مشروحی درباره جرائم و
آفات زبان ،
غیبت و مسائل و توالی آن، عوامل و انگیزه‌های آن،
سوء ظن ، خود ستانی،
حسد ،
سخریه ،
استهزاء ،
دروغ ،
سخن چینی و
غضب بحث شده است.
۹ .
توبه و
استغفار .
۱۰ . ادای
فرائض و
واجبات .
۱۱ . التزام عملی به
نوافل و
مستحبات و ترک
مکروهات .
۱۲ . مرابطه،
مراقبه ،
محاسبه ،
معاقبه و کیفیت هر یک از آنها.
۱۳ .
نیت ،
اخلاص و اسباب و عوامل خلوص، پرهیز از
شرک و
ریا و
نفاق .
۱۴ .
ریاضت و مجاهدت
نفس .
۱۵ . نظم و
انضباط و تقسیم اوقات.
۱۶ . غنیمت شمردن فرصت‌ها.
۱۷ . خدمت به بندگان خدا.
۱۸ .
توکل و اعتماد بر خداوند.
۱۹ . حسن سلوک و خوش رفتاری با مردم.
۲۰ .
زهد و آثار آن.
۲۱ .
قناعت .
۲۲ . رعایت آداب و سنن دینی، عرفی، اجتماعی و مباحثی پیرامون تواضع.
مؤلف در بیان تایید و تشریح موضوعات از
آیات متناسب و
روایات عدیده از
ائمه معصومین علیهم‌السّلام استفاده کرده و حکایات و قصص از
قرآن و اخبار ذکر نموده است. مخصوصا نظریات علما و مؤلفین سابق در این موضوع را عینا از کتب اخلاقی، تفاسیر و دیوان‌های شعرا نقل شده است با دقت در متن درمی یابیم که هیچ عنوانی در کتاب حاضر بدون مؤید قرآنی یا روایی نیست. عمدتا در آخر موضوعات با مقایسه اقوال و نظریات اهل فن، مطلبی تحت عنوان نتیجه آمده است که بسیار سودمند و خلاصه نظر خود ایشان است.
نرم افزار نور الجنان، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
