نقد الخطاب الاستشراقی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نام کتاب نقد الخطاب الاستشراقی تالیف دکتر ساسی سالم الحاج می‌باشد. کتاب پیرامون آراء مستشرقین در خصوص بعضی از مسائل اسلامی به رشته تحریر در آمده است.
مؤلف در این کتاب پس از تعریف مفهوم استشراق نظرات مستشرقین را در مورد
قرآن ، زندگی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و سیر تطور
فقه اسلامی و قوانین فقهی بیان نموده شبهاتی را که آنان در این زمینه‌ها وارد کرده‌اند پاسخ می‌دهد.
تتبع در اقوال و گستردگی آن باعث شده که مطالب کتاب از اعتبار علمی خاصی برخوردار باشد و مؤلف آن در حد امکان توانسته نظرات مختلف مستشرقین را درباره موضوعات مطروحه جمع آوری نماید و مورد نقد و بررسی قرار دهد. نکته قابل ذکر در مورد کتاب این است که قلم مؤلف رعایت آداب نویسندگی را نموده و تا حد امکان سعی نموده است عفت کلام و قلم را رعایت و در پاسخگوئی به شبهات ادب اسلامی را رعایت نماید. با توجه به ویژگی‌های موجود در این کتاب، می‌توان گفت یکی از تالیفات بسیار ارزشمند در زمینه استشراق می‌باشد.
کتاب دارای ۲ باب است که باب اول آن دارای ۳ فصل و باب دوم آن دارای ۴ فصل می‌باشد.
جلد اول کتاب شامل باب اول و دو فصل از باب دوم می‌باشد که مطالب آن به قرار زیر است:
باب: التاصیل التاریخی للاستشراق شامل ۳ فصل به قرار زیر:
فصل اول: مفهوم الاستشراق.
فصل دوم: مراحل الاستشراق شامل: مرحلة الاستشراق الدینیة، مرحلة الاستشراق العسگری، مرحلة الاستشراق السیاسیة، اهداف الاستشراق العلمیة.
فصل سوم: مناهج المستشرقین شامل: منهجیة جولدزیهر فی الدراسات الاسلامیة، منهجیة سنوک هرجرونیة فی الدراسات الاسلامیة، منهجیة کارل هنریش بیکر فی الدراسات الاسلامیة، منهجیة ماکد و نالد فی الدراسات الاستشراقیة، منهجیة ما سینیون فی الدراسات الاسلامیة.
باب دوم: الاستشراق و بعض القضایا الاسلامیة شامل ۴ فصل:
فصل اول: المستشرقون و القرآن الکریم شامل: المستشرقون و ترجمة القرآن الکریم، المستشرقون و
مصادر القرآن الکریم المستشرقون و جمع القرآن، المستشرقون و القرآن المکی و المدنی.
الفصل الثانی: المستشرقون و السنة النبویه شامل: المستشرقون و مصطلحات الحدیث، المستشرقون و تطور الحدیث، المستشرقون و اسباب وضع الحدیث، المستشرقون و نقد الحدیث، المستشرقون و تدوین الحدیث.
جلد دوم: دارای دو فصل می‌باشد که مطالب آن به قرار زیر است:
الفصل الثالث: المستشرقون و السیرة النبویة شامل: المستشرقون و البیئة العربیة قبل البعثة المحمدیة، السیرة النبویة قبل البعثة، السیرة النبویة بعد البعثة بمکة، السیرة النبویة بالمدینة.
الفصل الرابع: المستشرقون و الفقه الاسلامی شامل:
المبحث الاول: المستشرقون و تطور الفقه الاسلامی شامل: التشریع فی عهد الرسول، الفقه فی عهد خلفاء الراشدین، الفقه فی عهد الدولة الامویة، تطور الفقه فی عهد الائمة المجتهدین، الفقه فی دور التقلید، تطور الفقه فی العصر الحاضر.
المبحث الثانی: المستشرقون و
اصالة الفقه الاسلامی شامل: المستشرقون و
المصادر الخارجیه للفقه الاسلامی، اوجه الاتفاق و الاختلاف بین الفقه الاسلامی و القانون الرومانی.
المبحث الثالث: المستشرقون و صلاحیة الفقه الاسلامی شامل: علم اصول الفقه و دوره فی تطویر الفقه الاسلامی، القواعد الفقهیه و دورها فی تطویر الفقه الاسلامی، الاجتهاد و دوره فی تطویر الفقه الاسلامی، خاتمة.
۱- مباحث کتاب سیر منطقی دارد و هر مبحث مقدمه است برای بحث بعدی.
۲- در پایان هر بحث مطالب را بگونه‌ای بیان می‌نماید که زمینه را برای مطلب و بحث بعدی آماده می‌نماید.
۳- مطالب کتاب از تنوع و تتبع آراء گسترده‌ای برخوردار است.
۴- در پاسخگویی به شبهات مستشرقین، دیدگاه فرقه یا گروه خاصی (از گروههای اسلامی مانند
اهل سنت یا...) را بیان نمی‌کند بلکه جواب کلی می‌دهد.
۵- در جلد اول، فصل اول: اهداف اساسی مستشرقین در بیان ترویج
علوم دینی مخصوصا ترجمه قرآن کریم بیان شده است.
۶- در باب دوم، فصل اول: ترجمه‌های قرآن که توسط مستشرقین صورت پذیرفته را مورد بررسی قرار داده اشکالات آنها را بیان می‌کند.
۷- در ادامه همین فصل مهمترین خصوصیت ترجمه قرآن به زبان‌های دیگر را بیان می‌کند مبنی بر اینکه: اکثر این ترجمه‌ها آمیخته است به مقدمات و تبلیغات که هدف آنها تغییر
احکام قرآن و تاویل کردن آیات آن بنابر اغراض شخصی خود.
۸- فصل اول از باب دوم: مستشرقون و قرآن کریم: در این فصل آراء مستشرقین پیرامون
قرآن کریم را بررسی نموده و نتیجه می‌گیرند که مجموع این نظریه‌ها به این مطلب بر می‌گردد که برای قرآن دو
مصدر و منبع اساسی وجود دارد که یکی داخلی است و آن کمک گرفتن از دیگران و دیگری خارجی است و آن کمک گرفتن از تعالیم
یهود و
مسیحیت .
۹- در فصل اول، باب دوم: مواردی را که مستشرقین ادعا می‌کنند پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم آنها را از آداب جاهلیت گرفته و به آنها عمل نموده (همچون بعضی از
اعمال حج ) ذکر نموده و آنها را پاسخ می‌دهد.
۱۰- در مقدمه جلد دوم هدف مستشرقین را از بیان صفات ناپسند برای
پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم را تشکیک کردن آنها در دعوت آن حضرت می‌داند.
۱۱- فصل چهارم از باب دوم: یکی از مباحث مهم این فصل بیان وجه اتفاق و اختلاف بین فقه اسلامی و قانون رومانی است که در آن وجوه اشتراک و اختلاف آن دو بررسی شده است و معتقد است که تشابه بین فقه اسلامی و قانون رومانی دلیل بر تاثیر و تاثر از یکدیگر نیست بلکه علت آن تشابه افکار انسانی است.
۱۲- فصل چهارم، باب دوم: بحث تطور
فقه در عصر حاضر در این فصل کیفیت تطور و تکامل فقه اسلامی و نوشتن قوانین را بیان می‌نماید و یکی از علل آن را تخصصی شدن موضوعات فقهی و تدریس آن در جوامع مختلف و دانشگاهها می‌داند.
کتاب ۲ جلد و متن آن عربی، که جلد اول آن دارای ۵۷۵ صفحه و جلد دوم آن دارای صفحه می‌باشد که مشخصات آن به شرح زیر است:
۱- چاپ: کامپیوتری ۲- کاغذ چاپ: اعلاء ۳- نوبت چاپ: اول ۴- تاریخ انتشار:
جلد اول: سال ۲۰۰۱ میلادی جلد دوم: سال ۲۰۰۲ میلادی ۵- جلد آن: گالینگور ۶- دارای فهرست:
الف: موضوعات کتاب ب: منابع و مآخذ ۷- ناشر: دار المدار الاسلامی- بیروت- لبنان ۸- نویسنده: ساسی سالم حاج ۹- کتاب: نقد الخطاب الاستشراقی
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
