نفحات الازهار فی خلاصه عبقات الانوار (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كتاب نفحات الازهار فى خلاصه عبقات الانوار نوشته
سید علی حسینی میلانی به
زبان عربی و در موضوع
کلام و
عقاید می باشد.
در اوائل
قرن سيزدهم هجرى قمرى كتابى به نام«
التحفة الاثنا عشریة فی الردّ علی الإمامیة الإثنی عشریة » توسط يك عالم
سنّی به نام م
ولوی عبد العزیز الدهلوی به
زبان فارسی تأليف شد كه ضمن آن
اعتقادات شیعه در زمينه
توحید ،
نبوّت ،
معاد و مخصوصا
امامت با دلايل غير علمى و خلاف واقع مورد نقد قرار گرفت و احساسات شيعيان هند را جريحه دار كرد. پس از تأليف اين كتاب دانشمندان
شیعه براى صيانت از حريم اعتقادات شيعه به ميدان آمده و كتابهايى را در ردّ اين كتاب نگاشتند كه در ميان آنها كتاب عظيم و گران‌سنگ« عبقات الأنوار» به تأييد بزرگان شيعه و اعتراف مخالفين از اعتبار ويژه‌اى برخوردار است و دليل آن را مى توان در تلاش طاقت فرسا، تتبّع و تحقيق فراوان و همّت بى نظير
سید میر حامد حسین متکلّم و محقق
شیعه در راه تأليف اين كتاب جستجو نمود. مؤلف در اين كتاب شش
آیه و ده حديثى را كه دهلوى در كتاب خود مطرح و
دلالت آن را بر مسئله
امامت انكار كرده است، با اسناد فراوان و غير قابل انكار نزد مخالفين به تفصيل بررسى كرده است و با دلايل متقن و محكم دلالت آنها را بر امامت ائمه معصومين عليهم السلام به اثبات رسانده است به صورتى كه جاى هيچ‌گونه
شک و ترديدى براى يك مسلمان منصف و بدون تعصّب باقى نمى‌ماند. وى در اين كتاب- كه به
زبان فارسی نگاشته است-
روایات را فقط از طريق
أعلام أهل سنت نقل كرده و حتّى در استدلال يا استشهاد به يك
قاعده مثلا نحوى به كلام آنان استناد نموده است و براى اثبات
تواتر احاديث از همه
طبقات راویان از قرن اوّل هجرى تا قرن سيزدهم بهره برده است.
قبل از آنكه اين كتاب عظيم به عربى ترجمه شود متن فارسى«
تحفه اثنا عشریه » توسط
شیخ غلام محمد بن محیی الدین بن عمر اسلمی در سال ۱۲۲۷ ه. ق به عربى ترجمه شد و سپس اين ترجمه توسط
محمود بن عبد الله آلوسی در سال ۱۳۰۱ ه. ق در كتابى به نام
المنحة الالهیة تلخيص گرديد و تا مدّتى جوابى شايسته نسبت به اين كتاب به زبان عربى وجود نداشت تا اينكه در سال ۱۳۸۵ ه. ق فاضل ارجمند معاصر
سید علی حسینی میلانی به توصيه حجة الاسلام و المسلمين
سید محمد سعید نوه صاحب
عبقات تلخيص كتاب عبقات به زبان عربى را با تلخيص مجلدات
حدیث ثقلین و
حدیث غدیر با عنوان خلاصة عبقات الأنوار فى امامة ائمة الأطهار آغاز كرد. برخى از جلدهاى عبقات در چاپهاى ناشران مختلفى چون بنياد بعثت
تهران ، كتابخانه عمومى امام امير المؤمنين( ع)
اصفهان ، مكتبة نينوى الحديثه تهران و مجمع البحوث الاسلامية
بیروت در مجلّداتى با تعدادهاى گوناگون منتشر شد تا سرانجام ايشان از سال ۱۴۱۴ ه. ق با ويرايشى جديد مجموعه اى را در بيست جلد با نام نفحات الأزهار فى خلاصة عبقات الأنوار» در
قم به چاپ رسانيد.
از آنجا كه متن عبقات به
زبان فارسی است مير حامد حسين هركجا روايتى را به
زبان عربی ذكر كرده، ترجمه آن را نيز در كنار آن آورده است در صورتى كه در متن عربى« نفحات» ديگر احتياجى به اين كار نبوده است. لذا مقدار زيادى از حجم آن كاسته شده است. همچنين صاحب عبقات هركجا از شخصى يا كتابى نام برده، آن نام را به صورت كامل و با تمام عناوين و القاب آورده است امّا صاحب نفحات به دليل مشهور بودن اين اسامى، فقط به ذكر لقب و عنوان مشهور آنان بسنده كرده است. مثلا در ترجمه« قال مجد الدين مبارك بن محمد المعروف بابن الأثير الجزرى الشافعى فى جامع الأصول و أبو اسحاق ابراهيم بن موسى اللخمى الغرناطى الشهير بالشاطبى فى كتاب الموافقات فى أصول الأحكام و قال علاء الدين على بن محمد بن ابراهيم البغدادى المعروف بالخازن فى
تفسيره لباب التأويل» عبارت مختصر« قال ابن الأثير فى جامع الأصول و قال الشاطبى فى الموافقات و قال
الخازن فى لباب التأويل» را آورده است. همچنين ايشان جهت رعايت اختصار، تعريف و تمجيدهايى را كه صاحب عبقات از بزرگان اهل سنت به عمل آورده و حكايت از مقبوليت آنان نزد پيروان اين مذهب دارد حذف كرده است. يكى ديگر از مواردى كه بر حجم عبقات افزوده است تراجم و شرح حال نگارى مؤلف از محدثين موجود در سند هر حديث است. ايشان در موارد بسيارى به شرح حال مفصّل اين افراد از نظر فرزندان، شاگردان، اساتيد، تعداد زوجه ها، تعداد سفرها، تأليفات و ساير خصوصيات ايشان پرداخته است امّا جناب آقاى ميلانى در نفحات، آن قسمت از شرح حال را كه ربطى به موضوع نداشته است حذف كرده و مواردى را هم كه مربوط به موضوع بوده امّا تكرار شده است حذف كرده است. در قسمت استدلالات نيز دليل هاى مشابه را درهم ادغام كرده و آنها را تحت عنوان جديدى مطرح كرده است.
مؤلف در اين كتاب علاوه بر تعريب عبارات عبقات به تحقيق آن نيز پرداخته است و در هركجا كه صاحب عبقات منبع مطلبى را ذكر كرده، تا حدّ امكان به آن منبع مراجعه نموده و ضمن تطبيق عبارات عبقات با آن، آدرس دقيق آن را در پاورقى ذكر كرده است. البته ايشان تحقيق منابع غير چاپى را كه بيشتر مربوط به منابع موجود در كتابخانه هاى
هند مى باشد به چاپهاى بعدى نفحات حواله داده است.
ايشان در صورتى كه نسبت به
حدیث مورد بحث به منبع جديدى برخورد كرده و يا راوى جديدى را در سند آن حديث يافته است در قالب پى نوشت به كتاب افزوده است كه نمونه بارز آن ملحقات حديث ثقلين به قلم سيد عبد العزيز طباطبايى است كه در پايان جلد مربوط به چاپ رسيده است. فهرست موضوعات، أعلام و منابع از امتيازات ديگر اين كتاب است.
ايشان براى هر موضوع و هر بحثى عنوان ويژه اى انتخاب كرده و با تفكيك مطالب از يكديگر نظم و نسق ويژه‌اى به كتاب داده و استفاده خواننده از كتاب را سهولت بخشيده است. همچنين استفاده از رموز و علائم اختصارى ويژگى ديگر اين مجموعه است
نرم افزار نور الولایة، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
